Review: ASUS ROG Maximus Z690 Hero

Review: ASUS ROG Maximus Z690 Hero

• Productpagina

• Specificaties
• Intel Alder Lake
• Showcase
• BIOS/UEFI
• Testomgeving
• Resultaten
• Conclusie

Met de komst van Intel’s 12e generatie aan processoren, beter bekend als Alder Lake, maken we kennis met de Z690-chipset. Intel Alder Lake dient de doorbraak te zijn, als het gaat om het terugwinnen van grondgebied versus AMD Ryzen. Dit geldt voornamelijk voor de multi-threaded workloads.

Als vlaggenschip van de Alder Lake-architectuur maak je kennis met een zestienkoppige processor: de Intel Core i9-12900K. Dat monster maakt gebruik Intel’s 10nm-proces en het zogeheten big.LITTLE-ontwerp voor de kernen. Daarmee worden werkprocessen (taken) verdeeld tussen de zogeheten Power-cores en Efficiency-cores. In deze review bundel ik resultaten uit onze Core i9-12900K-review.

Er valt genoeg te vertellen over Intel Alder Lake. Overigens valt hetzelfde te zeggen over de Z690-chipset (en het platform). In deze review maak je kennis met de ASUS ROG Maximus Z690 Hero. Opvallend feitje: er is geen Romeins cijfer gemoeid in de productnaam. Deze slaat nu meer op de chipset als directe referentie - wat mij betreft een goede keuze.

De ASUS ROG Maximus Z690 Hero is uitgerust met veel moois van wat Alder Lake met zich meebrengt, waaronder PCIe 5.0 en ondersteuning voor DDR5-werkgeheugen. Twee belangrijke eigenschappen die Intel’s voormalige achterstand omzetten in een voorsprong op AMD. Laat ik echter niet te hard van stapel lopen en verdere informatie bewaren voor het opvolgende hoofdstuk omtrent specificaties.

De ASUS ROG Maximus Z690 Hero bezit (een geschatte- vermoedelijke) adviesprijs van € 629,-.

Hieronder treffen we de specificaties aan;

LGA 1700 en Z690

De 12e generatie aan Intel processoren komt met een nieuwe processorvoet, LGA1700, geschikt voor Intel Core, Pentium Gold en Celeron-processoren. De Z690-chipset introduceert op zijn beurt PCIe 5.0 en DDR5, iets wat we nog niet eerder zagen op een consumentenplatform. Tevens keren er veel aspecten terug van Z590, waar ik over de processoren minder lovend was, maar wel enthousiast over de chipset zelf. Het introduceerde namelijk Wi-Fi 6E, een nieuwere Realtek-audiocodec, USB 3.2 Gen 2×2 en Thunderbolt 4.

Uiteraard waren de features per moederbord verschillend, waar we vooral in het hogere segment meer features zagen. Z690 adopteert veel van deze bovengenoemde features, maar doet daar vervolgens nog een schepje bovenop. Meer connectiviteitmogelijkheden dankzij meer bandbreedte, waarmee het legioen aan USB-aansluitingen verder uitbreidt. Minder restricties vanuit de chipset dan Z590 maakt Z690 uitbundiger - heerlijk!

Aansluitingen alom

Dit verhaal is zeker van toepassing op de ASUS ROG Maximus Z690 Hero, wat geschaald mag worden onder de top-tier, ofwel het hogere segment van ASUS/ROG. Op het moederbord-I/O zitten welgeteld elf USB-poorten, waaronder twee Thunderbolt 4-poorten, zeven USB 3.2 Gen 2-poorten en twee USB 2.0-poorten. Aan interne aansluitingen kan je dit nog verder uitbreiden met negen USB-poorten, waaronder USB 3.2 Gen 2×2. Als ik het dan toch over aansluitingen heb: de Maximus Z690 Hero telt maar liefst acht PWM/DC fan-headers, die zowel middels de BIOS/UEFI als de Fan Xpert-software aangestuurd kunnen worden.

De lijst gaat verder met een Realtek ALC4082 in combinatie met een ESS SABRE9018Q2C 32-bit DAC en OPA 2836 geïntegreerde versterker van Texas Instrument. Dit geluidspakket (ROG SupremeFX 7.1) zat o.a. ook op de ASUS ROG Crosshair VIII Extreme - het god-tier Z590-moederbord van ASUS/ROG. Aangevuld met Wi-Fi 6E die naast de 2,4 en 5GHz-frequentieband een 6GHz-freqeuntieband introduceert voor nog hogere doorvoersnelheiden. Tevens ondersteunt de Maximus Z690 Hero Bluetooth 5.2.

Op het moederbord zitten twee PCIe 4.0 M2-sloten en één PCIe 3.0 M2-slot, ieder voorzien van een dikke heatsink. M.2 SSD’s kunnen middels de zogenoemde “Q-Latch" op hun plaats gehouden worden, zonder schroefjes. Daarmee is montage van een M.2 SSD in het slot zonder gereedschap mogelijk. ASUS levert een Hyper M.2 SSD-insteekkaart mee die ondersteuning biedt voor één M.2 Gen 5 SSD (PCIe 5.0) of twee M.2 Gen 4 SSD’s (PCIe 4.0), afhankelijk van plaatsing in de PCIe-sloten.

Op het moment van schrijven zijn er nog geen Gen 5 SSD’s op de markt. Wel is het mogelijk om gebruik te maken van de Hyper M.2 SSD-insteekkaart voor twee M2 Gen 4 SSD’s (PCIe 4.0). Met plaatsing van de Hyper M.2 SSD-kaart schakelen de twee aanwezige PCIe 5.0 x16-sloten in x8/x8-modi over. Onderaan het moederbord is nog een PCIe 4.0 x16-slot te vinden. Die biedt ondersteuning voor een x4 en x4/x4-modi, afhankelijk van de opstelling.

Zaken zoals interne headers, on-board-knoppen, ARGB/RGB (AURA-headers) en custom waterkoeling gerelateerde headers bespreek ik verder in de opvolgende hoofdstukken. Tot zoverre oogt de Maximus Z690 Hero zeer compleet.

Wil je meer weten over de architectuur van Alder Lake en de werking ervan? Daarvoor kan je terecht in onze review van de Core i9-12900K zelf. Daar gaat onze Jonah dieper in op de kernconfiguratie, DDR5 en veel meer.

Oh, en om uitgebreid te kunnen testen, hebben we van ASUS bovendien een supervet ROG-pakket ontvangen, inclusief 5200MHz-geheugen van Kingston Fury en een aantal moederborden.

ASUS/ROG kennende worden de Maximus-moederborden luxueus gepresenteerd; de Maximus Z690 Hero is daar geen uitzondering op. Inhoud van de verpakking bestaat uit het moederbord, de Hyper M2 SSD-insteekkaart, diverse ARGB/RGB-kabels, vier SATA-kabels, de WiFi/Bluetooth antenne, M.2 Q-Latch onderdelen, een ROG GPU-houder (ondersteuning), een handleiding, ROG-stickers, een ROG-sleutelhanger, een I/O-pin connector en een ROG USB-stick met drivers.

PCI Express

Laat ik van wal steken met verdere basisinformatie aangaande het Z690-platform en dit Maximus Z690 Hero moederbord. PCIe 5.0 en DDR5 zijn nieuwkomers en dragen zorg voor betere prestaties, ofwel hogere doorvoersnelheden. Vooralsnog zijn er nog geen PCIe 5.0 videokaarten en M.2 SSD’s op de markt, iets wat we in deze review dan ook niet kunnen behandelen. De twee aanwezige PCIe 5.0 x16-sloten (de bovenste twee PCIe-sloten op het moederbord) vallen dus terug op PCIe 4.0 of 3.0. Net als PCIe 4.0 is PCIe 5.0 backwards compatibel. PCIe 5.0 levert de dubbele snelheid van PCIe 4.0 (32 Gbps versus 16 Gbps). Afsluitend bevindt zich helemaal onderaan het moederbord nog een PCIe 4.0 x16-slot.

De M.2-mogelijkheden heb ik al vrij uitgebreid besproken in de specificaties. Om je nog een snelle toer te geven: er zijn geen directe PCIe 5.0 M.2-sloten te vinden op het moederbord zelf. Hier zal je gebruik moeten maken van de meegeleverde Hyper M.2 SSD-insteekkaart die ondersteuning biedt voor één M.2 Gen 5 SSD (PCIe 5.0) of twee M.2 Gen 4 SSD’s (PCIe 4.0), afhankelijk van plaatsing in de PCIe-sloten.

Kijken we naar ASUS’ topmodel, de ROG Maximus Z690 Extreme, dan is hier wel een direct M.2 Gen 5 SSD (PCIe 5.0) slot op te vinden… onderscheid moet er zijn! Verder heeft Maximus Z690 Hero nog twee directe PCIe 4.0 M.2-sloten en één PCI 3.0 M.2-slot wat het totaal op vijf M.2-sloten brengt, wederom is dit sterk afhankelijk van de plaatsing in de PCIe-sloten.

DMI

Het Z590-platform maakt gebruik van DMI (Direct Media Interface) revisie 3.0. Op het Z690-platform zien we hier een upgrade naar DMI revisie 4.0. DMI, ofwel Direct Media Interface is Intel zijn koppeling tussen de northbridge en southbridge (CPU-PCH-verbinding) op het moederbord. Met DMI revisie 4.0 is communicatie tussen de processor (CPU) en chipset is wederom verhoogd, wat neerkomt op een verdubbeling in snelheid. DMI revisie 3.0 maakt gebruik van acht DMI 3.0-lanes met een snelheid van 8 Gbps, waar DMI revisie 4.0 gebruik maakt van acht DMI 4.0 lanes met een snelheid van 16 Gbps. Het resultaat? Een verdubbeling, waarmee gelijktijdige connectiviteit van apparaten onder hogere snelheden gemeengoed zijn op Z690.

Overigens heeft de Intel Core i9-12900K totaal 20 PCIe-lanes, deze zijn op hun beurt opgedeeld in 16 PCIe 5.0-lanes en 4 PCIe 4.0 lanes. Ik benadruk deze PCIe-lanes graag als de CPU-lanes ter aanduiding. Vanuit het Z690-chipset zijn er 12 PCIe 4.0-lanes en 16 PCIe 3.0-lanes beschikbaar om de connectiviteitsmogelijkheden mogelijk te maken.

Nu ik redelijk wat zaken heb besproken aangaande het Z690-platform, wat toegespitst is op de Maximus Z690 Hero, is het hoog tijd om verder kennis te maken met het moederbord. Wederom zien we wat verschuivingen als het om ontwerp gaat. De transitie van ontwerp van Z490 naar Z590 was groots in het ASUS-kamp. Van Z590 naar Z690 is het wat meer ingetogen. De reeks aan Z590-moederborden van ASUS had zeker wat pareltjes.

Kijkende naar de Maximus Z690 Hero, is het thema wat zwarter geworden ten opzichte van de ASUS ROG Maximus XIII Hero (het Z590 Hero moederbord). Veel van de on-board aansluiten zijn terug te vinden op zijn vertrouwde plaats, waaronder de on-board knoppen en het Q-LED postscherm. Wel maakt de Maximus Z690 Hero een flinke upgrade op het I/O als het om visualisatie gaat, iets wat ik verderop in de review nog deel.

Onderop het moederbord maak je kennis met het audiopakket, ofwel ROG SupremeFX, bestaande uit een Realtek ALC4082 in combinatie met een ESS SABRE9018Q2C 32-bit DAC. Dit is een 2-kanaals audio D/A-converter met hoofdtelefoonversterker en als focus: hoogwaardige audiokwaliteit. De SABRE9018Q2C levert een DNR van 121 dB en THD + N van -115 dB. De PCIe-sloten indeling is inmiddels bekend, overigens hebben de twee PCIe 5.0-sloten een metalen schild ter versterking. Onderaan zitten twee ARGB (3-pin headers) en één RGB (4-pin header) gevolgd door drie 4-pin (PWM) fan headers; mooi gebundeld op het moederbord. Gevolgd door twee USB 2.0 headers, een 4-pin pomp header, voor zowel water-in als out een 2-pin header en nog eens een 3-pin water flow header.

Op de rechterzijde bevinden zich zes SATA-poorten, twee USB 3.2 Gen 1 headers (5 Gbps) en een USB 3.2 Gen 2×2 header (20 Gbps). Gevolgd door de ATX-connector, een fysieke power- en resetknop en een ReTry-knop. Aangrenzend is er nog een ARGB (3-pin) header te vinden. We zitten nu ter hoogte van de geheugensloten van het moederbord.

Hier komen we een nieuwe feature tegen op ASUS/ROG-moederborden: een PCIe Q-Release-knop. Dit is een fysieke knop die de videokaart (of een PCIe-insteekkaart) loslaat, ofwel ontgrendelt. Je zit dus niet meer te klooien tussen een forse heatsink van je CPU-koeler en het vergrendelingssysteem van een traditionele PCIe-slot. Met een test bench en het vaak verwisselen van kaarten, is de toevoeging van de PCIe Q-Release-knop een geschenk.

Bovenaan het moederbord zit een mooie verzameling van vier PWM-headers (4-pin) voor o.a. de CPU-fan, de optionele fan, een AIO-pompaansluiting en een mooie extra. Het Q-Code LED-paneel is ook aanwezig en geeft codes weer ter indicatie van het systeemstatus. De geheugensloten kunnen maximaal 128 GB aan DDR5-werkgeheugen huisvesten. DDR5 begint standaard met/bij een snelheid van 4800 MHz.

In het geval van de Maximus Z690 Hero is overklokken tot 6400 MHz mogelijk. Uiteraard is dit sterk afhankelijk van het geplaatste geheugen. Wederom zien we een dual-kanaal setup tezamen met XMP-profielen. De Maximus Z690 Hero maakt gebruik van twee 8-pins-aansluitingen als CPU-voeding.

Aangekomen bij het hart en de nieuwe socket: LGA1700. Ten opzichte van Z590 (LGA1200) heb je te maken met 500 extra pinnetjes. Om die reden zijn Alder Lake-processoren wat groter. Dit brengt ook een nieuwe processorvoet met zich mee voor CPU-koelers. Toch heeft ASUS rekening gehouden met openingen voor “oudere" (LGA1200) CPU-koelers/AIO’s. Iets wat ik nog niet besproken heb, en waar ik normaliter vrij enthousiast over ben is het power-huishouden.

Het powerfasedesign bestaat uit een 20+1 “teamed" ontwerp met een MOSFET-rating van 90A per stuk. Teamed (tweeling) wil zeggen dat er per mosfet een verbinding is met twee vermogensfasen. Iedere fasen (twee stuks) krijgen de getolereerde stromen middels het PWM-signaal. Deze gaan gelijktijdig aan- en uit. De balans is daarmee zeer zuiver ten opzichte van een conventioneel ontwerp met faseverdubbelaar.

Wat kan ik zeggen over het powerfasedesign van de Maximus Z690 Hero? Het is een dikke upgrade ten opzichte van de Z590-generatie. De ASUS ROG Crosshair VIII Extreme (Z590-moederbord), heeft een powerfasedesign van 18+2 met vergelijkbare MOSFETS. Dat de Maximus Z690 Hero daar overheen gaat belooft veel voor ASUS zijn Z690-generatie. We wachten smachtend om aan de slag te gaan met ASUS zijn ROG Maximus Z690 Extreme, die inmiddels ook aangekomen is op ons kantoor.

Aanvullend zijn de koellichamen (heatsinks) fors. Opgebouwd uit aluminium in combinatie met een L-vormige heatpipe. Deze zorgt voor een gelijkmatige warmteoverdracht van de aanwezige VRM’s. Ook de M.2-sloten zijn voorzien van deftige koellichamen. Socket LGA1700 werkt nét wat anders dan LGA1200. De bovenzijde van de socket klemt zichzelf dicht bij het sluiten van het hendeltje.

Gesproken over mirror-mode… De bovenzijde van het I/O spiegelt heerlijk. Weet je wat ook heerlijk is? De connectiviteitsmogelijkheden op het I/O, bestaande uit een BIOS FlashBack-knop, een CMOS resetknop, een HDMI-poort, twee USB 2.0-poorten, twee Thunderbolt 4 USB Type-C poorten, zeven USB 3.2 Gen 2-poorten, een 2.5Gbps-ethernetpoort, twee SMA-aansluitingen voor de meegeleverde antenne (Wi-Fi 6E en Bluetooth 5.2), een optische audio-ingang en vijf audiojacks.

Aanvullend nog wat liefde voor het visualisatie gedeelte op het I/O; beter bekend als Polymo-verlichting.

Het BIOS/UEFI heeft twee schillen als het om indeling gaat. De eerste schil is een eenvoudig overzicht met basale features zoals temperaturen, bootvolgorde, tijd en datum, kloksnelheden en geïnstalleerde ventilatoren. Bij ASUS krijgt het eenvoudige overzicht de naamgeving ‘EZ Mode’ - het zit hem in de naam. Bij EZ-mode zit nog een optie ‘EZ-Tuning Wizard’. Vanuit de EZ Mode kun je door naar de Q-Fan control-optie om aangesloten ventilatoren te beheren. Zichtbare opties als voluit, turbo en volledige snelheid zijn hier beschikbaar. Ook kun je daar kiezen om iedere header zijn werk te laten doen via PWM. Alle fan-headers op het moederbord zijn 4-pins en ondersteunen PWM.

In het Extreme Tweaker menu krijg je toegang om te overklokken. Opties zoals core voltage zullen we hier verder aanpassen voor het overklokken. Wil je de Turbo modus uitschakelen, multiplier aanpassen of nog dieper in de voltages springen; AI Tweaker is het menu. Ook komen we hier uiteraard instellingen voor DDR5 tegen.

Advanced beschikt over de ‘fysieke’ onderdelen die we eerder zagen op het moederbord. Configuratie van de USB-poorten, het uitschakelen van de LAN-poorten of SATA-poorten beheren.

Het monitormenu is verantwoordelijk voor het uitlezen van temperaturen en ventilatoren. Hier kun je kiezen of je wel of niet wil uitlezen. Daarnaast bevindt zich hier het boot-menu, waar we de Fast boot-modus kunnen inschakelen voor een lagere opstarttijd. Vaak in de praktijk wordt de UEFI-post dan overgeslagen om snelheid te winnen. Tevens kun je ook een boot-vertraging inschakelen; handig voor mensen die aan het overklokken zijn. Met een slow boot kun je gegevens/parameters rustiger inladen.

De voorlaatste pagina is de tool-pagina. Hier kun je actieve videokaarten bekijken en ook de PCI Express-snelheid/bandbreedte nagaan, het UEFI flashen, overklokprofielen aanmaken en verdere gegevens over het moederbord inzien.

En als laatste de save en exit pagina. Gewoon F10 drukken en een kruisje slaan voor een stabiele overklok; tot zover het UEFI van de ASUS ROG Maximus Z690-Hero.

Hieronder is meer informatie te vinden over de testomgeving en toegepaste testmethoden.

• BIOS: 0702
• Nvidia Driver: 496.49
• Instelling 1: Intel Core i9-12900K - 3,2GHz - 5,2GHz (stock)

In verband met de overstap naar de nieuwe LGA1700-socket, het nieuwe Z690-platform én DDR5-geheugen zijn vergelijkingen met eerder behaalde testresultaten (van onze 11900K bijvoorbeeld) niet zomaar te maken. Het is nét niet van het niveau ‘appels en peren’, maar we gaan wel van een Granny Smith naar een Fuji. Mocht je geen appelkenner zijn: we gaan van een stukje zurigheid naar een frisse, zoete ervaring. Want ja, Rocket Lake-S liet eerder dit jaar een zure nasmaak achter, maar daar kan Alder Lake verandering in brengen.

Rocket-Lake vs. Alder Lake?

Zodoende hebben we in deze review drie testscenario’s voor de processor zelf: de eerder geteste 11900K op Windows 10 20H2, de 12900K getest op Windows 10 21H1 én de 12900K opnieuw getest op Windows 11 (Build 22000 - 10.0.22000). Zo kunnen we de 11900K en 12900K, weliswaar met een korreltje zout, tegenover elkaar zetten in Windows 10 en bekijken of Windows 11 (met o.a. de Intel Thread Director) invloed heeft op de 12900K. Door de overstap naar DDR5 en de nieuwe Z690-chipset is er nou eenmaal geen 100% accurate vergelijking te maken.

Datzelfde probleem geldt eveneens voor gameprestaties, waar we tevens drie scenario’s voor hanteren: de 11700K en RTX 3080 op Windows 10 21H1, de 12900K en RTX 3080 op Windows 10 21H1 en de 12900K en RTX 3080 op Windows 11 (Build 22000 - 10.0.22000). Vanwege het niet ‘even’ opnieuw kunnen bemachtigen van een 11900K voor gameprestaties zetten we de 12900K in games dus tegenover de 11700K uit onze round-up van RTX 3000 eerder dit jaar. Op 1080p moeten verschillen zichtbaar worden, waar het op een 4K-resolutie af moet vlakken.

Gelukkig zijn de single-core-prestaties van de 11700K en 11900K vrij vergelijkbaar in games, wat ook zichtbaar werd aan onze initiële 11900K-review en latere round-up met de 11700K als testprocessor, maar we hebben ook te maken met verschillende driverversies van Nvidia. Dat dus, zoals benoemd, middels het testen van de verscheidene hardware op verschillende data. Mede als gevolg van aanhoudende tekorten is het lastig om exact dezelfde hardware weer op de test bench te krijgen, maar er is gelukkig alsnog voldoende te vergelijken en bespreken.

Windows 10 vs. Windows 11

Wil je meer weten over de prestatieverschillen tussen Windows 10 versus Windows 11 met de Core i9-12900K? Lees dan onze review.

Koeling en overige zaken

In betrekking tot de testomgeving zelf kijken we naar dezelfde koeling voor alle scenario’s met de welbekende Noctua NH-D15*. Daarnaast is bij de 11900K gebruikgemaakt van de ASUS ROG Maximus XIII Hero, waar de 12900K op een ASUS ROG Maximus Z690 Hero geplaatst is. Verder is voor de 12900K een PCIe 4.0-SSD gebruikt: de 2TB-variant van de MSI SPATIUM M480. Kortom, er is t.o.v. voorgaande resultaten ook een verschil in opslag, dus er geldt wederom dat een korrel zout aan te pas komt bij het vergelijken met de 11900K. Tussen Windows 10 en Windows 11 kunnen we voor de 12900K accurate verschillen meten en bespreken.

Als het gaat om verdere richtlijnen zijn eventuele verbeteringen vanuit ASUS uitgeschakeld. Dat wil zeggen dat de 12900K zich gedragen heeft conform de richtlijn van Intel zelf. Dit is om onnodige variabelen te voorkomen en een eerlijke vergelijking te maken, onafhankelijk van moederbord en/of fabrikant. Om dat te valideren, is een meting van de processorfrequentie gedaan gedurende een Blender-test. Dit was succesvol, want de verschillende, all-core turbofrequenties van beide kernsoorten vielen na een korte tijd altijd omlaag, om de vermogens-, ofwel TDP-richtlijnen van Intel te volgen.

*Voor het gebruik van de Noctua NH-D15 bij de 12900K is gebruikgemaakt van de Noctua NM-il7xx-MP83 Mounting Kit.

Als eindnoot: dit is een moederbordreview. Hier kijken we specifiek naar productiviteit en synthetische resultaten. Diepgaandere resultaten aangaande processor, temperatuur en gameresultaten zijn bestemd voor onze processor- en videokaartreviews. Hoewel we bij nieuwe CPU-lanceringen c.q. architecturen veelal de reviews uitbreiden met een goede dosis aan gameresultaten.

Productiviteit en synthetisch

7-Zip

Blender - BMW Render

Blender - Classroom Render

Cinebench R23

Javascript Kraken

SPECviewperf 2020

PCMark 10

Games en 3DMark

CS:GO

F1 2020

Shadow of the Tomb Raider

Total War: Three Kingdoms

3DMark Fire Strike Ultra

3DMark Time Spy Extreme

3DMark Port Royal

Nabespreking

Verschillen tussen de geteste moederborden, de ASUS ROG Maximus Z690 Hero en ASUS ROG Strix Z690-E Gaming WiFi, zijn marginaal - tot nipt als het om resultaten gaat. Iets wat zich dan ook veelal herhaalt bij iedere nieuwe generatie. Er is niet zozeer gekeken naar het overklokken van de processor en het energiegebruik, want dat zijn wederom zaken die weggelegd zijn voor onze Core i9-12900K review, iets wat ik niet genoeg kan benadrukken.

Nochtans is het vooral de moederbordverschillen die van belang zijn. Dit gaat uiteraard samen met je besteedbare budget, wat inherent gelijkstaat aan de geboden featureset. Voordat ik mij hier verder over uitweid in het deelhoofdstuk is het belangrijk om te weten dat de sprong van de 11e naar de 12e generatie aan Intel-processoren forse prestatieverbeteringen oplevert. Ik heb het dan zowel over single als multi-threaded workloads.

Moederbordverschillen

Verschillen tussen de ASUS ROG Maximus Z690 Hero en de ASUS ROG Strix Z690-E Gaming WiFi zijn los van de prijs duidelijk. De Maximus Z690 Hero verovert grondgebied met meer connectiviteit, waaronder twee Thunderbolt 4-poorten. Deze wordt op de Strix Z690-E Gaming WiFi enkel aangeboden middels een interne Thunderbolt 4 header voor één poort. Beide moederborden hebben een USB 3.2 Gen 2×2 Type-C-aansluiting op het I/O, waar de Strix Z690-E Gaming WiFi vervolgens meerdere USB 3.2 Gen 1, 2 en USB 2.0-poorten combineert. De Maximus Z690 Hero gaat hier volwaardig voor zeven USB 3.2 Gen 2-poorten samen met twee USB 2.0-poorten voor “legacy" ondersteuning.

Waar de Maximus Z690 Hero twee PCIe 5.0 x16-sloten heeft, gecombineerd met een PCIe 4.0 x16-slot, moet de Strix Z690-E Gaming WiFi het doen met een enkel PCIe 5.0 x16-slot, een PCIe 3.0 x16-slot en een PCIe 3.0 x1-slot. Wederom zijn hier duidelijke verschillen als het om segmentatie gaat. Wel moet ik toegeven dat het fysieke PCIe 5.0 M2-slot op de Strix Z690-E Gaming WiFi een genot is. Op de Maximus Z690 Hero moet je die uitbreiden middels de Hyper M.2 SSD-insteekkaart.

De Maximus Z690 Hero heeft een 20+1 (teamed) powerfasedesign met een MOSFET-rating van 90A, waar Strix Z690-E Gaming WiFi een 18+1 powerfasedesign heeft. Wederom subtiele verschillen tussen de twee. Hetzelfde valt te zeggen over het audiopakket, want die is op de Maximus Z690 Hero aanzienlijk hoogwaardiger met een Realtek ALC4082 in combinatie met een ESS SABRE9018Q2C 32-bit DAC. De Strix Z690-E Gaming WiFi maakt gebruik van een Realtek ALC4080 met Savitech SV3H712 DAC.

Onder de eindstreep heeft de Maximus Z690 Hero doorgaans meer aansluitingen in de vorm van RGB/ARGB, fan headers en algemene interne headers voor opties zoals custom waterkoeling. De toevoeging van on-board knoppen is ook een pluspunt wat ons betreft. Vooral kijkende naar een testomgeving. Segmentatie tussen de twee en daarmee onderscheid is heel duidelijk. De Maximus Z690 Hero pakt alles verfijnder aan, zowel in featureset als afwerking. Daar zit dan ook een hogere prijs aan vast. De Strix Z690-E Gaming WiFi is je niks om voor te schamen, want daar zitten de essentiële features op van Alder Lake voor een aantrekkelijkere prijs.

Met de kennis van vandaag, aangaande het Z690-platform en Intel Alder Lake, is Rocket Lake letterlijk van de baan. Eerlijk is eerlijk: Rocket Lake heeft wat ons betreft getoerd op een hobbelig polderweggetje, maar uiteindelijk nooit de snelweg bereikt.

Snelwegen zoals de A4, A20 en A29 zijn door Intel Alder Lake goed benut. Het asfalt vormt lekker, waar de banden de juiste “lanes" afleggen voor een mooie eindresultaat. Overigens wil ik nog wel mijn credits geven aan het Z590-platform; hier waren wij tijdens de lancering van Intel Rocket Lake erg goed over te spreken. Nu met het Z690-platform is de stap naar PCIe 5.0 en DDR5 intens opwindend te noemen als liefhebber van harde waren.

De ASUS ROG Maximus Z690 Hero is het ‘instapmoederbord’ van de Maximus Z690 line-up. Met een adviesprijs van € 699,99 is dit zeker niet mals. Let wel dat er goede alternatieven zijn, waaronder de Strix-moederborden van ASUS, die voor minder geld over de toonbank gaan. Desalniettemin blijft een Z690-moederbord in het midden- en hogere segment hangen qua prijs. PCIe 5.0 en DDR5 vereisen dus een forse investering. Bij de lancering van Intel Alder Lake zijn er ook moederborden beschikbaar met enkel PCIe 4.0 en DDR4 ondersteuning, die logischerwijs voor een vriendelijkere prijs over de toonbank gaan.

Hoewel wij het verschil nog niet kunnen aanduiden, omwille het gemis aan fysieke testen, mag duidelijk zijn dat de prestaties onder DDR5 veelbelovender zullen zijn. Het gebrek aan PCIe 5.0-apparaten is op het moment een feit, dus het is vooralsnog afwachten op PCIe 5.0-videokaarten en Gen 5 M.2-SSD’s.

De Maximus Z690 Hero bewijst allesbehalve instap te zijn. Het is in veel opzichten de juiste balans tussen veel connectiviteit, een dik power-huishouden en talloze mogelijkheden voor opslag. Waar de overige, duurdere Maximus-modellen zich één-voor-één onderscheiden voor o.a. waterkoeling (Formula), overklokken (Apex) en het god-tier niveau de (Extreme). ASUS heeft dusdanig veel aandacht besteed aan connectiviteitsopties in de vorm van USB dat de PCIe-lanes veelal vol zitten wanneer je deze volledig zal benutten. Met de meegeleverde Hyper M.2 SSD-insteekkaart is de Maximus Z690 Hero gereed voor M.2 Gen 5 SSD’s. Enerzijds begrijp ik de verplaatsing naar de Hyper M.2 SSD-insteekkaart, anderzijds mis ik een fysiek PCIe 5.0 M2-slot op het moederbord zelf.

High-end zet voort met o.a. een Realtek ALC4082 in combinatie met een ESS SABRE9018Q2C 32-bit DAC, WiFi 6E, Bluetooth 5.2, een 20+1 (teamed) powerfasedesign met een MOSFET-rating van 90A en veel aansluitmogelijkheden zowel op het I/O als interne headers. Overigens zijn de acht fan headers en vier ARGB/RGB headers zeer logisch geplaatst - ook erg fijn. Voor de liefhebber ontbreekt er verder wat RGB-liefde. De Polymo-verlichting op het I/O oogt overigens qua visualisatie wel erg tof, dus dat moet ik ASUS dan wel meegeven.

Om niet al te vaak in de herhaling te vallen: de ASUS ROG Maximus Z690 Hero is een beest van een Z690-moederbord. Dit gaat samen met een forse investering, maar brengt je wel op het beoogde Alder Lake-niveau met PCIe 5.0 en DDR5; daar waar je wil zijn.