Review: ASUS ROG Maximus Z790 Hero

Review: ASUS ROG Maximus Z790 Hero

• Productpagina
• Review: Intel Core i9-13900K

• Specificaties
• Chipset - Z790
• Showcase
• BIOS/UEFI
• Testomgeving
• Resultaten
• Conclusie

Na al het AMD-geweld in de vorm van Ryzen 7000 is nu Intel weer aan zet met Raptor Lake. Weten de bloeddorstige tweevoeters de single en multi-workloads van AMD te evenaren dan wel te overtreffen? Je maakt deels kennis met deze informatie gedurende deze review. We hebben namelijk een kersverse Intel Core i9-13900K-review live staan, waarin Jonah tot in de kleinste details de bloeddorstige beesten heeft geobserveerd. In deze review maak je kennis met de Z790-chipset én de ASUS ROG Maximus Z790 Hero.

Laat ik verdere specificaties reserveren voor het opvolgende hoofdstuk, er valt namelijk genoeg te vertellen. De ASUS ROG Maximus Z790 Hero is verkrijgbaar bij onze webshoppartner Megekko. Bovenaan de review vind je de actuele webshopprijs.

Hieronder treffen we de specificaties aan;

In de basis leent de ASUS ROG Maximus Z790 Hero veel van zijn voorganger, de ASUS ROG Maximus Z690 Hero. Noemenswaardige verandering is de ondersteuning voor sneller werkgeheugen. Op de ASUS ROG Maximus Z790 Hero is werkgeheugen al gevalideerd tot DDR5-7800, waar dit bij de ASUS ROG Maximus Z690 Hero DDR5-6400 was bij lancering. Nu zijn er uitzonderingen op deze regel; kijkende naar de extreme overklokkers.

De HDMI-poort en twee Thunderbolt 4.0-poorten in de vorm van Type-C zijn wederom aanwezig op de moederbord-I/O. Deze twee Thunderbolt 4.0-poorten bieden een maximale doorvoersnelheid van 40Gbps - vergelijkbaar aan USB 4.0. Een belangrijk aspect is dat Thunderbolt 4.0 deze snelheid biedt over kabels tot twee meter en USB 4.0 tot maximaal één meter, daarna halveert de snelheid naar 20Gbps.

ASUS levert wederom een Hyper M.2 SSD-insteekkaart mee die ondersteuning biedt voor één PCIe 5.0 x4 (Gen5) M.2 SSD en één PCIe 4.0 x4 (Gen4) M.2 SSD. Uiteraard is het ook mogelijk om twee PCIe 4.0 x4 (Gen4) M.2 SSD’s te plaatsen. Met plaatsing van de Hyper M.2 SSD-insteekkaart schakelen de twee aanwezige PCIe 5.0 x16-sloten in x8/x8-modi over. Onderaan het moederbord is nog een PCIe 4.0 x16-slot te vinden. Deze biedt ondersteuning voor een x4 en x4/x4-modi, afhankelijk van de configuratie. Met de Hyper M.2 SSD-insteekkaart levert ASUS ondersteuning voor een PCIe 5.0 x4 (Gen5) M.2 SSD.

Met meer PCIe 4.0-lanes op de Z790-chipset, iets waar je in het opvolgende meer over kan lezen, zijn nu alle M.2-sloten PCIe 4.0 x4 (Gen4). De ASUS ROG Maximus Z690 Hero maakte nog gebruik van één PCIe 3.0 x4 (Gen3) M.2-slot. Totaal telt de ASUS ROG Maximus Z790 Hero vier PCIe 4.0 x4 (Gen4) sloten en één PCIe 5.0 x4 (Gen5) slot - uiteraard in combinatie met de Hyper M.2 SSD-insteekkaart.

Op het moederbord I/O van de ASUS ROG Maximus Z790 Hero zien we wat kleine veranderingen. De ASUS ROG Maximus Z690 Hero heeft opvallend genoeg met zes USB 3.2 Gen2-poorten er één meer dan de ASUS ROG Maximus Z790 Hero. Schroom niet; de twee USB 2.0-poorten op de ASUS ROG Maximus Z690 Hero maken plaats voor vier USB 3.2 Gen1-poorten op de ASUS ROG Maximus Z790 Hero. Aan interne headers zien we een vergelijkbare line-up, bestaande uit één USB 3.2 Gen 2×2 header, twee USB 3.2 Gen1 headers en twee USB 2.0 headers.

De Realtek ALC4082 in combinatie met een ESS SABRE9018Q2C 32-bit DAC maakt wederom zijn terugkeer, evenals de Wi-Fi 6E oplossing met Bluetooth 5.3. Voldoende aansluitingen en veel connectiviteitsmogelijkheden bepalen de basis van de ASUS ROG Maximus Z790 Hero. Uiteraard mag ik het 20+1 teamed powerfasedesign niet vergeten, iets wat ik gedurende de showcase inhoudelijk verder bespreek.

Intel Raptor Lake brengt met de Z790-chipset nipt veranderingen met zich mee versus de Z690-chipset dat eerder uitkwam in 2021 met Intel Alder Lake. Hieronder bespreken we de belangrijkste aspecten ter ondersteuning en voor verdere besluitvorming.

Z790 versus Z690

Het is belangrijk om te weten dat beide chipsets gebaseerd zijn op processorvoet, LGA1700. Met deze bijkomstigheid zijn Intel Raptor Lake en Intel Alder Lake processoren uitwisselbaar op zowel Z790 als Z690-moederborden. Valt de keuze op Intel Raptor Lake in combinatie met een Z690-moederbord, dan dien je het allernieuwste BIOS te flashen op het moederbord naar keuze, waar een Z790-moederbord dit out-of-the-box ondersteunt.

Met de Z790-chipset komt er een klein beetje meer ruimte voor downstream PCIe-connectiviteit in de vorm van PCIe 4.0-lanes. De Z690-chipset levert twaalf PCIe 4.0-lanes en zestien PCIe 3.0-lanes, waar de Z790-chipset twintig PCI 4.0-lanes bezit en tot maximaal acht PCIe 3.0-lanes levert. Zo kan je beschouwen dat de Z790-chipset langzamere PCIe 3.0-lanes inwisselt voor snellere PCIe 4.0-lanes. Hiermee ontstaat er meer bandbreedte voor connectiviteit zoals meerdere M.2 SSD’s, USB 4.0 en Thunderbolt 4. In de basis levert de Z790-chipset ook één extra USB 3.2 Gen 2×2 poort.

Met de bovenstaande alinea op het netvlies zijn de veranderingen tussen Z790 en Z690 nipt te noemen. Meer bandbreedte dankzij de verschuiving van PCIe 3.0-lanes naar PCIe 4.0-lanes lijken vooral de sleutel te zijn naar de voornaamste verandering. Waar een extra USB 3.2 Gen 2×2 poort een fijne bijkomstigheid is, maar zeker geen grote gamechanger is wat mij betreft. In de basis tolereert Intel Raptor Lake hogere doorvoersnelheden in combinatie met Z790 als het om werkgeheugen gaat, hier zien we een verschuiving van DDR5-4800 naar DDR5-5600. Nu gaat DDR5-4800 uiteraard gewoon ook samen.

PCIe 5.0 CPU-lanes

Om zaken verder te concretiseren aangaande de CPU-lanes, ofwel lanes die afkomstig zijn van de processor blijven zaken op dit vlak ongewijzigd. Intel Raptor Lake processoren, de 13e-generatie zijn net als Intel Alder Lake processoren, de 12e-generatie in het bezit van 20 CPU-lanes. Deze zijn opgedeeld in zestien PCIe 5.0-lanes en vier PCIe 4.0 lanes.

In de diverse besprekingen en reviews aangaande AMD Ryzen 7000 en de X670E, X670, B650E en B650-chipsets is PCIe 5.0 vooralsnog toekomstmuziek. Met het gemis aan PCIe 5.0 videokaarten en PCIe 5.0 (Gen5) M.2 SSD’s dienen we geduldig te blijven. Overigens kan ik wel stellen dat Intel Alder Lake met de Z690-chipset vooruitstrevend was in 2021, aangezien er hier al volledige ondersteuning was voor PCIe 5.0. Dit roept tegelijkertijd een dubbelgevoel op; praktisch gezien zijn de PCIe 5.0-lanes tot zover effectief onbruikbaar geweest.

Z790 versus X670E

De keuze voor Intel en AMD kan de nodige emoties oproepen. Voor sommige is het enkel blauw of rood. Objectief gezien sta ik hier volledig los van, het is belangrijk om te kijken naar de geboden prestaties in verhouding met de prijs. Uiteraard speelt de chipset daarin ook een belangrijke rol, wat zijn nu exact de verschillen tussen Intel Z790 en AMD X670E?

Zoals eerder besproken in dit hoofdstuk beschikt de Z790-chipset over twintig PCIe 4.0-lanes en acht PCIe 3.0-lanes. Het X670E-chipset levert met zijn dubbele Promontory 21-chip twaalf PCIe 4.0-lanes en acht PCIe 3.0-lanes. In de basis levert de Z790-chipset met acht PCIe 4.0-lanes meer bandbreedte wat inherent staat aan meer connectiviteitsmogelijkheden.

Toch is er nog een addertje onder het gras. De Z790-chipset levert in combinatie met een Intel Raptor Lake-S processor geen native ondersteuning voor een PCIe 5.0 (Gen5) M.2 SSD. Hier viert AMD zijn zegen omwille het feit dat er wel native ondersteuning is voor een PCIe 5.0 (Gen5) M.2 SSD. Deze kenmerk moet je toerekenen aan de processor, ofwel de aanwezige CPU-lanes. De Ryzen 7000 processoren bieden vierentwintig PCIe 5.0 CPU-lanes, hiermee is er zelfs native ondersteuning voor twee PCIe 5.0 (Gen5) M.2 SSD’s. De keuze om dit te benutten is het spel der bandbreedte en ligt dus volledig bij de moederbordfabrikanten zelf. De restrictie vanuit AMD is dat er minimaal één PCIe 5.0 (Gen5) slot aanwezig moet zijn.

Met native zeg ik niet dat er geen PCIe 5.0 (Gen5) M.2 SSD ondersteuning is op Z790. Ook hier krijgen moederbordfabrikanten de ruimte om te spelen met bandbreedte. De concessie die men moet maken is het opdelen van de aanwezige PCIe 5.0 x16-slot naar een x8/x8-configuratie om zo ruimte te maken voor een PCIe 5.0 (Gen5) M.2 SSD. Het “PCIe 5.0 toepassingsgebied" kan sterk per moederbord verschillen, waar de duurdere Z790-moederborden veelal trucjes hebben met switches en/of meegeleverde insteekkaarten. Met dat gezegd te hebben is er op dit vlak weinig veranderd ten opzichte van het Z690-platform.

Zoals we mogen verwachten van ROG worden de Maximus-moederborden luxueus gepresenteerd; de Maximus Z790 Hero is geen uitzondering op deze regel. Inhoud van de verpakking bestaat uit het moederbord, de Hyper M2 SSD-insteekkaart, diverse ARGB/RGB-kabels, vier SATA-kabels, de WiFi/Bluetooth antenne, M.2 Q-Latch onderdelen, de handleiding, ROG-stickers, een ROG-sleutelhanger, een I/O-pin connector en een ROG USB-stick met drivers.

De Maximus Z790 Hero verander nipt in uiterlijk ten opzichte van zijn Z690-voorganger. In de basis zijn de heatsinks, I/O-cover met verlichting en schilden gelijk gebleven. In het midden rondom de PCIe 5.0 x16-sloten heeft het PCH-heatsink een verandering doorstaan. Qua vorm en formaat is deze gelijk gebleven, echter is er ditmaal gekozen voor een zilver- grijze afwerking.

Onderaan het moederbord maak je kennis met het audiopakket, ofwel ROG SupremeFX, bestaande uit een Realtek ALC4082 in combinatie met een ESS SABRE9018Q2C 32-bit DAC. Dit is een 2-kanaals audio D/A-converter met hoofdtelefoonversterker en als focus: hoogwaardige audiokwaliteit. De SABRE9018Q2C levert een DNR van 121 dB en THD + N van -115 dB. De PCIe-sloten indeling is inmiddels bekend, overigens hebben de twee PCIe 5.0-sloten een metalen schild ter versterking. Onderaan het moederbord zitten er twee 3-pin ARGB-headers, een 4-pin RGB-header en drie 4-pin fan-headers; mooi gebundeld op het moederbord. Gevolgd door twee USB 2.0-headers, een 4-pin pomp-header, twee 2-pin water-in én out headers, een 3-pin water flow header en de algemene pin-headers voor het front I/O van de behuizing.

Aan de rechterzijde bevinden zich zes SATA-poorten, twee USB 3.2 Gen 1-headers (5 Gbps) en een USB 3.2 Gen 2×2-header (20 Gbps). Gevolgd door de ATX-connector, een fysieke power- en resetknop en een ReTry-knop. Aangrenzend is er nog een 3-pin ARGB-header te vinden. We zitten nu ter hoogte van de geheugensloten van het moederbord.

De PCIe Q-Release-knop keert wederom terug; een pracht feature. Dit is een fysieke knop die de videokaart (of een PCIe-insteekkaart) loslaat, ofwel ontgrendelt. Je zit dus niet meer te klooien tussen een forse heatsink van je CPU-koeler en het vergrendelingssysteem van een traditionele PCIe-slot. Met een test bench en het vaak verwisselen van kaarten, is de toevoeging van de PCIe Q-Release-knop een geschenk.

Bovenaan het moederbord zit een mooie verzameling van vier 4-pin fan-headers voor o.a. de CPU-fan, de optionele CPU-fan, een AIO-pomp en één voor willekeurig gebruik. Het Q-Code LED-paneel is ook aanwezig en geeft codes weer ter indicatie van het systeemstatus. De geheugensloten kunnen maximaal 128 GB aan DDR5-werkgeheugen huisvesten. DDR5 begint standaard met/bij een snelheid van 4800 MHz. In het geval van de Maximus Z790 Hero is overklokken tot 7800 MHz mogelijk. Uiteraard is dit sterk afhankelijk van het geplaatste geheugen. Wederom zien we een dual-kanaal setup tezamen met XMP-profielen. De Maximus Z790 Hero maakt gebruik van twee 8-pins-aansluitingen als CPU-voeding.

Het powerfasedesign bestaat uit een 20+1 “teamed" ontwerp met een MOSFET-rating van 90A per stuk. Teamed (tweeling) wil zeggen dat er per MOSFET een verbinding is met twee vermogensfasen. Iedere fasen (twee stuks) krijgen de getolereerde stromen middels het PWM-signaal. Deze gaan gelijktijdig aan- en uit. De balans is daarmee zeer zuiver ten opzichte van een conventioneel ontwerp met faseverdubbelaar. Aanvullend zijn de koellichamen (heatsinks) fors. Opgebouwd uit aluminium in combinatie met een L-vormige heatpipe. Deze zorgt voor een gelijkmatige warmteoverdracht van de aanwezige VRM’s. Ook de M.2-sloten zijn voorzien van deftige koellichamen.

De Maximus Z790 Hero levert genoeg connectiviteitsmogelijkheden met een CMOS-resetknop, een BIOS-knop, een HDMI-poort, twee Thunderbolt 4 Type-C poorten, vier USB 3.1 Gen1-poorten, zes USB 3.2 Gen 2-poorten waarvan één USB Type-C, een 2.5Gbps-ethernetpoort, twee SMA-aansluitingen voor de meegeleverde antenne (Wi-Fi 6E en Bluetooth 5.3), een optische audio-ingang en vijf audiojacks.

Het BIOS/UEFI heeft twee schillen als het om indeling gaat. De eerste schil is een eenvoudig overzicht met basale features zoals temperaturen, bootvolgorde, tijd en datum, kloksnelheden en geïnstalleerde ventilatoren. Bij ASUS krijgt het eenvoudige overzicht de naamgeving ‘EZ Mode’ - het zit hem in de naam. Bij EZ-mode zit nog een optie ‘EZ-Tuning Wizard’. Vanuit de EZ Mode kun je door naar de Q-Fan control-optie om aangesloten ventilatoren te beheren. Zichtbare opties als voluit, turbo en volledige snelheid zijn hier beschikbaar. Ook kun je daar kiezen om iedere header zijn werk te laten doen via PWM. Alle fan-headers op het moederbord zijn 4-pins en ondersteunen PWM.

In het Extreme Tweaker menu krijg je toegang om te overklokken. Opties zoals core voltage zullen we hier verder aanpassen voor het overklokken. Wil je de Turbo modus uitschakelen, multiplier aanpassen of nog dieper in de voltages springen; AI Tweaker is het menu. Ook komen we hier uiteraard instellingen voor DDR5 tegen.

Advanced beschikt over de ‘fysieke’ onderdelen die we eerder zagen op het moederbord. Configuratie van de USB-poorten, het uitschakelen van de LAN-poorten of SATA-poorten beheren.

Het monitormenu is verantwoordelijk voor het uitlezen van temperaturen en ventilatoren. Hier kun je kiezen of je wel of niet wil uitlezen. Daarnaast bevindt zich hier het boot-menu, waar we de Fast boot-modus kunnen inschakelen voor een lagere opstarttijd. Vaak in de praktijk wordt de UEFI-post dan overgeslagen om snelheid te winnen. Tevens kun je ook een boot-vertraging inschakelen; handig voor mensen die aan het overklokken zijn. Met een slow boot kun je gegevens/parameters rustiger inladen.

De voorlaatste pagina is de tool-pagina. Hier kun je actieve videokaarten bekijken en ook de PCI Express-snelheid/bandbreedte nagaan, het UEFI flashen, overklokprofielen aanmaken en verdere gegevens over het moederbord inzien. De laatste pagina bestaat uit de exit-pagina met diverse save opties.

Als eindnoot: dit is een moederbordreview. Hier kijken we specifiek naar productiviteit en synthetische resultaten. Diepgaandere resultaten aangaande processor, temperatuur en gameresultaten zijn bestemd voor onze processor- en videokaartreviews.

Hieronder zijn resultaten te zien van de ASUS ROG Maximus Z790 Hero tegenover andere Z790 of Z690-moederborden. Het doel is om in dit hoofdstuk een algemene indruk van prestaties te geven. Prestatieverschillen tussen moederborden zijn veelal marginaal en niet te herleiden in de praktijk, kortom: het verschil is niet significant. Belangrijker gespreksonderwerp bij moederborden zijn zaken zoals de prijs, features en algemene kenmerken. Er is in de basis getest met een Intel Core i9-12900K, gezien we deze processor in eigen bezit hebben en consistent kunnen opvoeren. Voor de Intel Core i9-13900K-resultaten verwijs ik je graag door naar onze geschreven review.

Benchmarks, rendering en compiling

De ASUS ROG Maximus Z690 Hero staat nog vers op het netvlies. De komst van Intel Alder Lake samen met de Z690-chipset was destijds een verademing, aangezien Intel Rocket Lake niet bepaald geliefd was hier binnen de redactie. Weet Intel Raptor Lake zijn bloeddorstige tanden in nog betere prestaties te zetten en hoe verhoudt dit zich met de ASUS ROG Maximus Z790? Geen paniek! We hebben je gedekt.

De ASUS ROG Maximus Z790 Hero doorstaat kleine veranderingen, zowel op esthetisch als hardwarematig gebied t.o.v. zijn Z690-voorganger. Met meer PCIe 4.0-lanes vanuit de Z790-chipset doorstaat het moederbord kleine upgrades. Zo maakt het PCIe 3.0 x4 (Gen3) M.2-slot op het Z690-model plaats voor een PCIe 4.0 x4 (Gen4) M.2-slot op het Z790-model. Ook maken de twee USB 2.0-poorten van het Z690-model plaats voor vier USB 3.2 Gen1-poorten op het Z790-model. Belangrijkste verandering is dat werkgeheugen hoger gevalideerd is met DDR5-7800, waar dit op het Z690-model maximaal DDR5-6400 is. Uiteraard blijft hier ook ruimte voor de overklokkers onder ons.

Grootste veranderingen zitten hem dan toch écht in de IPC-verbeteringen van Intel Raptor Lake. Zo bezitten de Intel Core i9-13900K, Core i7-13700K en Core i5-13600K meer kernen, meer L3-cache en een verhoogde turbo, met een gunstig eindresultaat. Mooie bijkomstigheid is dat je dit ook kan paren met een Z690-moederbord na een BIOS-update. Mocht je DDR5-werkgeheugen links laten liggen; er zijn ook Z790 en Z690-moederborden die enkel DDR4 ondersteunen.

Heb je dus al een proper Z690-moederbord - bijvoorbeeld de ASUS ROG Maximus Z690 Hero - dan is upgraden zeker niet van toepassing. Hier heeft AMD een streepje voor ten opzichte van Intel als het om langdurige ondersteuning gaat voor het AM5-platform. Dit aangezien Intel Raptor Lake de laatste LGA1700-generatie is, waarna Intel verplaatst naar een nieuwe processorvoet c.q. socket. Desalniettemin is het bewijs luid en duidelijk: de Intel Core i9-13900K pakt de prestatiekroon voor de prijs van flink wat wattage vloeiend door de socket.

De ASUS ROG Maximus Z790 Hero is in opvolging van zijn Z690-voorganger niet vernieuwend, maar ook zeker niet teleurstellend. De solide basis aan twee Thunderbolt 4 Type-C-poorten met ondersteuning voor DisplayPort dankzij de Intel JHL8540 USB4-controller is prachtig. Verder bezit het moederbord tig USB-poorten, waaronder ook nog een interne USB 3.2 Gen 2×2 header. De Quick Charge 4+ tot 60 W opladen middels deze header is een mooie toevoeging, evenals de toevoeging van de PCIe Q-Release-knop - het zijn allemaal details waar ik wederom van geniet.

Een PCIe 5.0 x4 (Gen5) M.2 SSD is middels de Hyper M.2 SSD-insteekkaart toegankelijk. Hoewel er geen native ondersteuning is, maakt ASUS het wel mogelijk met deze oplossing - ten koste van een configuratieverdeling op de aanwezige PCIe 5.0 x16-sloten. Een kostprijs die laag is, gezien de Nvidia GeForce RTX 4090 PCIe 4.0 x16 ondersteunt. Met dat gezegd hebbende, heeft PCIe 5.0 x16 nog een lange weg te gaan en is het directe effect van PCIe 5.0 nog steeds lastig meetbaar. Als het om saturatie gaan van de PCIe-sloten vind ik het een twijfelachtige situatie. Maak dus maar gewoon mooie gebruik van de Hyper M.2 SSD-insteekkaart, want je mist niks ten opzichte van het high-end X670E-platform.

De ASUS ROG Maximus Z790 Hero is een prachtbord tegen een serieuze prijs. Ben je in het bezit van een Z690-moederbord en verlang je een Raptor Lake-processor? Dan is een BIOS-update in veel gevallen voldoende om langer te genieten van je LGA1700-platform. Begin je van scratch, dan is de investering in een Z790-moederbord een prima keus. Uiteraard is het wel belangrijk om voor jezelf te vergelijken of de prijskloof acceptabel genoeg is, gezien de verschillen tussen Z690 en Z790 erg klein zijn.