Review: ASRock Z790 PG Sonic

Review: ASRock Z790 PG Sonic

• Productpagina

• Specificaties
• Chipset - Z790
• Showcase
• BIOS/UEFI
• Testomgeving
• Resultaten
• Conclusie

Nostalgie in een modern Z790-jasje: dat is de ASRock Z790 PG Sonic. Voor de SEGA en Sonic-liefhebbers een moederbord volledig in stijl met een lenticulaire Gold Ring op de I/O. Verder siert de Sonic-stijl op de aanwezige aluminium heatsinks. In de basis levert het moederbord zelf een 14+1+1 powerfasedesign, ondersteuning voor DDR5-werkgeheugen tot maximaal 6800+ MHz, een PCIe 5.0 x16-slot en vijf M.2-sloten waarvan één “Blazing M.2-slot" onder een snelheid van PCIe 5.0 x4.

Verdere specificaties reserveren we voor het opvolgende hoofdstuk, want er valt nog voldoende te bespreken. De ASRock Z790 PG Sonic is bij onze webshoppartner Megekko te verkrijgen. Bovenaan de review vind je de actuele webshopprijs.

Hieronder treffen we de specificaties aan;

In de basis levert de ASRock Z790 PG Sonic een 14+1+1-powerfasedesign met VRM’s/MOSFETS van 50 A. Totaal telt het moederbord vijf M.2-sloten, waarvan vier PCIe 4.0 x4 en één PCIe 5.0 x4. Het PCIe 5.0 x4-slot gaat door het leven op dit ASRock-moederbord als de “Blazing M.2-socket", waar de PCIe 4.0 x4-sloten bekend zijn als “Hyper M.2-sockets".

Met zestien PCIe 5.0-lanes afkomstig van de CPU dienen er concessies gemaakt te worden. Het moederbord telt totaal drie PCIe-sloten voor insteekkaarten, waarvan één PCIe 5.0 x16-slot, een PCIe 4.0 x16-slot en een PCIe 3.0 x1-slot. Wanneer je gebruikmaakt van de “Blazing M.2-socket", ofwel het PCIe 5.0 x4 M.2-slot, zal het PCIe 5.0 x16-slot zich automatisch downgraden naar een x8-modus. Uiteraard heeft dit te maken met de beperkte hoeveel PCIe 5.0-lanes van uit de CPU.

Het moederbord heeft een interne USB 3.2 Gen 2×2-header (20 Gbps) - de overige fysieke USB-poorten op het moederbord I/O lopen op tot een maximale snelheid van USB 3.2 Gen 2 (10 Gbps). Op de lay-out van het moederbord is een lege M.2 Socket (Key E) te vinden voor uitbreiding van een PCIe Wi-Fi-module. Voor een vaste verbindig is er een Killer 2,5Gbps-ethernetpoort aanwezig. Wederom zien we de ietwat oudere Realtek audiochip; de ALC897.

Intel Raptor Lake brengt met de Z790-chipset nipt veranderingen met zich mee versus de Z690-chipset dat eerder uitkwam in 2021 met Intel Alder Lake. Hieronder bespreken we de belangrijkste aspecten ter ondersteuning en voor verdere besluitvorming.

Z790 versus Z690

Het is belangrijk om te weten dat beide chipsets gebaseerd zijn op processorvoet, LGA1700. Met deze bijkomstigheid zijn Intel Raptor Lake en Intel Alder Lake processoren uitwisselbaar op zowel Z790 als Z690-moederborden. Valt de keuze op Intel Raptor Lake in combinatie met een Z690-moederbord, dan dien je het allernieuwste BIOS te flashen op het moederbord naar keuze, waar een Z790-moederbord dit out-of-the-box ondersteunt.

Met de Z790-chipset komt er een klein beetje meer ruimte voor downstream PCIe-connectiviteit in de vorm van PCIe 4.0-lanes. De Z690-chipset levert twaalf PCIe 4.0-lanes en zestien PCIe 3.0-lanes, waar de Z790-chipset twintig PCI 4.0-lanes bezit en tot maximaal acht PCIe 3.0-lanes levert. Zo kan je beschouwen dat de Z790-chipset langzamere PCIe 3.0-lanes inwisselt voor snellere PCIe 4.0-lanes. Hiermee ontstaat er meer bandbreedte voor connectiviteit zoals meerdere M.2 SSD’s, USB 4.0 en Thunderbolt 4. In de basis levert de Z790-chipset ook één extra USB 3.2 Gen 2×2 poort.

Met de bovenstaande alinea op het netvlies zijn de veranderingen tussen Z790 en Z690 nipt te noemen. Meer bandbreedte dankzij de verschuiving van PCIe 3.0-lanes naar PCIe 4.0-lanes lijken vooral de sleutel te zijn naar de voornaamste verandering. Waar een extra USB 3.2 Gen 2×2 poort een fijne bijkomstigheid is, maar zeker geen grote gamechanger is wat mij betreft. In de basis tolereert Intel Raptor Lake hogere doorvoersnelheden in combinatie met Z790 als het om werkgeheugen gaat, hier zien we een verschuiving van DDR5-4800 naar DDR5-5600. Nu gaat DDR5-4800 uiteraard gewoon ook samen.

PCIe 5.0 CPU-lanes

Om zaken verder te concretiseren aangaande de CPU-lanes, ofwel lanes die afkomstig zijn van de processor blijven zaken op dit vlak ongewijzigd. Intel Raptor Lake processoren, de 13e-generatie zijn net als Intel Alder Lake processoren, de 12e-generatie in het bezit van 20 CPU-lanes. Deze zijn opgedeeld in zestien PCIe 5.0-lanes en vier PCIe 4.0 lanes.

In de diverse besprekingen en reviews aangaande AMD Ryzen 7000 en de X670E, X670, B650E en B650-chipsets is PCIe 5.0 vooralsnog toekomstmuziek. Met het gemis aan PCIe 5.0 videokaarten en PCIe 5.0 (Gen5) M.2 SSD’s dienen we geduldig te blijven. Overigens kan ik wel stellen dat Intel Alder Lake met de Z690-chipset vooruitstrevend was in 2021, aangezien er hier al volledige ondersteuning was voor PCIe 5.0. Dit roept tegelijkertijd een dubbelgevoel op; praktisch gezien zijn de PCIe 5.0-lanes tot zover effectief onbruikbaar geweest.

Z790 versus X670E

De keuze voor Intel en AMD kan de nodige emoties oproepen. Voor sommige is het enkel blauw of rood. Objectief gezien sta ik hier volledig los van, het is belangrijk om te kijken naar de geboden prestaties in verhouding met de prijs. Uiteraard speelt de chipset daarin ook een belangrijke rol, wat zijn nu exact de verschillen tussen Intel Z790 en AMD X670E?

Zoals eerder besproken in dit hoofdstuk beschikt de Z790-chipset over twintig PCIe 4.0-lanes en acht PCIe 3.0-lanes. Het X670E-chipset levert met zijn dubbele Promontory 21-chip twaalf PCIe 4.0-lanes en acht PCIe 3.0-lanes. In de basis levert de Z790-chipset met acht PCIe 4.0-lanes meer bandbreedte wat inherent staat aan meer connectiviteitsmogelijkheden.

Toch is er nog een addertje onder het gras. De Z790-chipset levert in combinatie met een Intel Raptor Lake-S processor geen native ondersteuning voor een PCIe 5.0 (Gen5) M.2 SSD. Hier viert AMD zijn zegen omwille het feit dat er wel native ondersteuning is voor een PCIe 5.0 (Gen5) M.2 SSD. Deze kenmerk moet je toerekenen aan de processor, ofwel de aanwezige CPU-lanes. De Ryzen 7000 processoren bieden vierentwintig PCIe 5.0 CPU-lanes, hiermee is er zelfs native ondersteuning voor twee PCIe 5.0 (Gen5) M.2 SSD’s. De keuze om dit te benutten is het spel der bandbreedte en ligt dus volledig bij de moederbordfabrikanten zelf. De restrictie vanuit AMD is dat er minimaal één PCIe 5.0 (Gen5) slot aanwezig moet zijn.

Met native zeg ik niet dat er geen PCIe 5.0 (Gen5) M.2 SSD ondersteuning is op Z790. Ook hier krijgen moederbordfabrikanten de ruimte om te spelen met bandbreedte. De concessie die men moet maken is het opdelen van de aanwezige PCIe 5.0 x16-slot naar een x8/x8-configuratie om zo ruimte te maken voor een PCIe 5.0 (Gen5) M.2 SSD. Het “PCIe 5.0 toepassingsgebied" kan sterk per moederbord verschillen, waar de duurdere Z790-moederborden veelal trucjes hebben met switches en/of meegeleverde insteekkaarten. Met dat gezegd te hebben is er op dit vlak weinig veranderd ten opzichte van het Z690-platform.

Geheel in “Gotta go Fast!" stijl arriveert de ASRock Z790 PG Sonic hier op kantoor. De verpakking liegt er niet om; je zit direct in het Sonic-sfeertje. De inhoud uit de verpakking bestaat uit een handleiding, twee zwarte SATA-kabels, twee ASRock velcro-straps en een ASRock case badge.

Met het moederbord in handen is het Sonic-feest officieel van start. De eerste indruk is ook echt een feest; wat een heerlijk themagebonden moederbord. De lenticulaire Sonic-ring bovenop de moederbord-I/O in combinatie met Sonic op de PCH-heatsink is episch. De totale samenstelling van blauw met zilver werkt goed. De decoraties op de printplaat benadrukken het sfeertje nog beter. Ik kan mij oprecht voorstellen dat iedere Sonic-fan hier van zal genieten. Het moederbord is op kantoor goed bekeken door diverse redacatieleden. Iedereen kan de stijl waarderen, ongeacht het wel of niet zijn van een Sonic-fan.

Niet enkel de voorzijde van het moederbord is in thema, want ook de achterzijde doet plezierig mee. Nogmaals: het is oprecht een tof themagebonden bord. De algehele afwerking is aandachtig verzorgd. Aan de linkeronderzijde zit de Realtek ALC897-audiochip in combinatie met gouden Nichion-condensatoren. Aan de onderzijde sieren diverse pin-headers en aansluitingen, bestaande uit twee 4-pins fan-headers, een 4-pins RGB-header, een 3-pins ARGB-header, twee USB 2.0-headers, een CMOS-jumper, twee SATA-poorten en de algemene pin-headers voor de I/O vanaf de behuizing. Ter hoogte van de SATA-poorten is de BIOS-chip zichtbaar.

Op de rechterzijde van het moederbord sieren nog eens zes SATA-poorten, een USB 3.2 Gen 1-header (5 Gbps), een USB 3.2 Gen 2×2-header (20 Gbps), de 24-pins ATX-connector, een 4-pins fan header en twee 3-pins ARGB-headers.

Het moederbord verlangt voeding middels twee 8-pins CPU-powerconnectoren. Ter hoogte van de VRM-heatsinks zitten nog twee 4-pins fan-headers voor de CPU-fan en de optionele CPU-fan. Links onder de socket zit de zevende en daarmee de laatste 4-pins fan-header op dit moederbord; een degelijk aantal.

Het 14+1+1-powerfasedesign bestaande uit 50A-VRM’s/MOSFETS is onderverdeeld voor de CPU, interne iGPU en het werkgeheugen. De VRM-heatsinks gaan volledig op in het Sonic-ontwerp met als kers op de taart de lenticulaire Gold Ring.

De moederbord-I/O bestaat uit de volgende aansluitingen: DisplayPort, HDMI, twee USB 2.0-poorten, vier USB 3.2 Gen 1-poorten (5 Gbps), een USB 3.2 Gen 1 Type-C-poort (5 Gbps), twee USB 3.2 Gen 2-poorten (10 Gbps), een 2,5Gbps-ethernetpoort en de audiojacks.

Hieronder is een overzicht te vinden van de UEFI/het BIOS die je bij de ASRock Z790 PG Sonic aantreft. Enerzijds krijg je typerende opties in een gewoonlijk ASRock-schilletje, maar in dit geval staat het Sonic-thema er mede bij centraal.

Als eindnoot: dit is een moederbordreview. Hier kijken we specifiek naar productiviteit en synthetische resultaten. Diepgaandere resultaten aangaande processor, temperatuur en gameresultaten zijn bestemd voor onze processor- en videokaartreviews. Hoewel we bij nieuwe CPU-lanceringen c.q. architecturen veelal de reviews uitbreiden met een goede dosis aan gameresultaten.

Hieronder zijn resultaten te zien van de ASRock Z790 PG Sonic tegenover andere Z790 en Z690-moederborden. Het doel is om in dit hoofdstuk een algemene indruk van prestaties te geven. Prestatieverschillen tussen high-end moederborden/chipsets zijn veelal marginaal en niet te herleiden in de praktijk. Belangrijker gespreksonderwerp bij moederborden zijn zaken zoals de prijs, features en algemene kenmerken. Er is in de basis getest met een Intel Core i9-12900K, gezien we deze processor in eigen bezit hebben en consistent kunnen opvoeren. Voor de Intel Core i9-13900K-resultaten verwijs ik je graag door naar onze geschreven review.

Benchmarks, rendering en compiling

Met de Z790 PG Sonic levert ASRock een themagebonden moederbord af. Wat mij betreft is ASRock redelijk ‘all-out’ gegaan als het om de ‘look & feel’ van Sonic gaat. Wat dit moederbord verder te bieden heeft, lees je in deze eindconclusie.

De ASRock Z790 PG Sonic is gebaseerd op de ASRock Z790 PG Riptide. Opvallend is dat de prijs tussen de twee modellen niet zo’n groot verschil doet maken; circa € 20,- betaal je meer voor de Sonic-uitvoering. Dit vind ik schappelijk, gezien we vaak bij fabrikanten een groot prijsverschil zien omwille exclusiviteit. De ASRock Z790 PG Sonic valt officieel onder licentie en is daarmee ook volkomen “verzilverd" als het om gebruik van de Sonic woord- en beeldmerken gaat.

Aan PCIe 5.0-connectiviteit ontbreekt het niet op dit moederbord. Je kan de keuze maken tussen een PCIe 5.0 x16-videokaart of PCI 5.0 x4 M.2-SSD. Beiden kan ook, al dien je dan wel de consessie te accepteren dat het PCIe 5.0 x16-slot naar een x8-modus terugschakelt. Totaal telt het moederbord vijf PCIe M.2-sloten, waarvan vier PCIe 4.0 x4-sloten en het zojuist besproken PCIe 5.0 x4-slot. Ook hier is de ASRock Z790 PG Sonic rijkelijk goed in voorzien.

Aan USB-connectiviteit voelt het ontbreken van een directe USB 3.2 Gen 2×2-poort op de moederbord-I/O wat twijfelachtig - hoewel er wel een interne USB 3.2 Gen 2×2 header is van 20 Gbps. De aanwezige USB Type-C-poort op de moederbord-I/O betreft een USB 3.2 Gen 1 poort (5 Gbps). Deze had van mij minimaal USB 3.2 Gen 2 (10 Gbps) mogen zijn. Totaal telt het moederbord met de fysieke (externe) en interne headers zestien USB-poorten.

De draadloze connectiviteit kan met een lege M.2 Socket uitgebreid worden met een Intel Wi-Fi insteekkaart. Deze zijn voor Wi-Fi 6E voor de schappelijke prijs van rond de € 30,- verkrijgbaar. De aanwezige 2,5Gbps-ethernetpoort compenseert dit gemis; deze is nét wat luxer dan veelal de 1Gbps-standaard.

In de basis is de ASRock Z790 PG Sonic een schappelijk moederbord met voldoende connectiviteit; vergelijkbaar aan dat van de ASRock Z790 PG Riptide. De prijsverhouding is gezien het Z790-landschap conform te noemen, vooral voor een themagebonden moederbord. Hier blijft ASRock mooi binnen de grenzen van wat acceptabel is; leuk voor de liefhebber! Om die reden wint de ASRock Z790 PG Sonic de “Een persoonlijke favoriet van ons"-TechGaming Award.