Review: ASRock Z790 Steel Legend WiFi
Links; Navigatie;
De ASRock Z790 Steel Legend WiFi maakt onderdeel uit van het middensegment aan Z790-moederborden. Het moederbord doet enigszins denken aan de onlangs geteste ASRock X670E Pro RS. Hoewel dat een AMD X670E-moederbord betreft, zijn er technisch gezien veel vergelijkbare eigenschappen.
Laat ik verdere specificaties reserveren voor het opvolgende hoofdstuk; er valt namelijk genoeg te vertellen. De ASRock Z790 Steel Legend WiFi is verkrijgbaar bij onze webshoppartner Megekko. Bovenaan de review vind je de actuele webshopprijs.
Hieronder treffen we de specificaties aan;
| Specifications | ASRock Z790 Steel Legend WiFi |
|---|---|
| Unique Features | Superb Productivity - PCIe Gen5 (Graphics, M.2) - Dual Channel DDR5 Rock-Solid Durability 802.11ax Wi-Fi 6EModule EZ Update |
| CPU | - Supports 13th Gen & 12th Gen Intel® Core™ Processors (LGA1700) - Supports Intel® Hybrid Technology - Supports Intel® Turbo Boost Max 3.0 Technology - Supports Intel® Thermal Velocity Boost (TVB) - Supports Intel® Adaptive Boost Technology (ABT) |
| Chipset | - Intel® Z790 |
| Memory | - Dual Channel DDR5 Memory Technology - 4 x DDR5 DIMM Slots - Supports DDR5 non-ECC, un-buffered memory up to 6800+(OC) - Max. capacity of system memory: 128GB - Supports Intel® Extreme Memory Profile (XMP) 3.0 *1DPC 1R Up to 6800+ MHz (OC), 4800 MHz Natively. |
| BIOS | - 256Mb AMI UEFI Legal BIOS with GUI support |
| Graphics | - Intel® Xe Graphics Architecture (Gen 12) - 1 x eDP 1.4, supports max. resolution up to Full HD 60Hz - 1 x HDMI 2.1 TMDS Compatible, supports HDCP 2.3 and max. resolution up to 4K 60Hz - 1 x DisplayPort 1.4 with DSC (compressed), supports HDCP 2.3 and max. resolution up to 8K 60Hz / 5K 120Hz *Intel® UHD Graphics Built-in Visuals and the VGA outputs can be supported only with processors which are GPU integrated. |
| Audio | - 7.1 CH HD Audio (Realtek ALC897 Audio Codec) - Nahimic Audio |
| LAN | - 2.5 Gigabit LAN 10/100/1000/2500 Mb/s - Dragon RTL8125BG - Supports Dragon 2.5G LAN Software - Smart Auto Adjust Bandwidth Control - Visual User Friendly UI - Visual Network Usage Statistics - Optimized Default Setting for Game, Browser, and Streaming Modes - User Customized Priority Control |
| Wireless LAN | - 802.11ax Wi-Fi 6E Module - Supports IEEE 802.11a/b/g/n/ac/ax - Supports Dual-Band 2×2 with extended 6GHz band support* - 2 antennas to support 2 (Transmit) x 2 (Receive) diversity technology - Supports Bluetooth + High speed class II - Supports MU-MIMO *Wi-Fi 6E (6GHz band) will be supported by Microsoft® Windows® 11. The availability will depend on the different regulation status of each country and region. It will be activated (for supported countries) through Windows® Update and software updates once available. |
| Slots | CPU: - 1 x PCIe 5.0 x16 Slot (PCIE1), supports x16 mode* Chipset: - Supports AMD CrossFire™ *If M2_2 is occupied, PCIE1 will downgrade to x8 mode. |
| Storage | CPU: - 1 x Hyper M.2 Socket (M2_1, Key M), supports type 2260/2280 PCIe Gen4x4 (64 Gb/s) mode* - 1 x Blazing M.2 Socket (M2_2, Key M), supports type 2260/2280 PCIe Gen5x4 (128 Gb/s) mode* Chipset: *Supports Intel® Volume Management Device (VMD) |
| RAID | - Supports RAID 0, RAID 1, RAID 5 and RAID 10 for SATA storage devices - Supports RAID 0, RAID 1 and RAID 5 for M.2 NVMe storage devices |
| USB | - 1 x USB 3.2 Gen2x2 Type-C (Front) - 1 x USB 3.2 Gen2 Type-C (Rear) - 1 x USB 3.2 Gen2 Type-A (Rear) - 12 x USB 3.2 Gen1 (8 Rear, 4 Front) - 3 x USB 2.0 (3 Front) *All USB ports support ESD Protection |
| Connector | - 1 x eDP Signal Connector - 1 x SPI TPM Header - 1 x Power LED and Speaker Header - 1 x RGB LED Header* - 3 x Addressable LED Headers** - 1 x CPU Fan Connector (4-pin)*** - 1 x CPU/Water Pump Fan Connector (4-pin) (Smart Fan Speed Control)**** - 5 x Chassis/Water Pump Fan Connectors (4-pin) (Smart Fan Speed Control)***** - 1 x 24 pin ATX Power Connector (Hi-Density Power Connector) - 2 x 8 pin 12V Power Connectors (Hi-Density Power Connector) - 1 x Front Panel Audio Connector (15μ Gold Audio Connector) - 1 x Thunderbolt™ AIC Connector (5-pin) (Supports ASRock Thunderbolt™ 4 AIC Card) - 2 x USB 2.0 Headers (Support 3 USB 2.0 ports) - 2 x USB 3.2 Gen1 Headers (Support 4 USB 3.2 Gen1 ports) - 1 x Front Panel Type C USB 3.2 Gen2x2 Header (20 Gb/s) *Supports in total up to 12V/3A, 36W LED Strip |
| Rear Panel I/O | - 2 x Antenna Ports - 1 x HDMI Port - 1 x DisplayPort 1.4 - 1 x Optical SPDIF Out Port - 1 x USB 3.2 Gen2 Type-A Port (10 Gb/s) - 1 x USB 3.2 Gen2 Type-C Port (10 Gb/s) - 8 x USB 3.2 Gen1 Ports - 1 x RJ-45 LAN Port - HD Audio Jacks: Rear Speaker / Central / Bass / Line in / Front Speaker / Microphone (Gold Audio Jacks) |
| Software and UEFI | Software - ASRock Motherboard Utility (A-Tuning) - ASRock Dragon 2.5G LAN Software - ASRock Polychrome SYNC* UEFI *These utilities can be downloaded from ASRock Live Update & APP Shop. |
| Accessories | - 1 x User Manual - 2 x SATA Data Cables - 1 x ASRock WiFi 2.4/5/6 GHz Antenna - 4 x Screws for M.2 Sockets - 1 x Graphics Card Holder |
| Form Factor | - ATX Form Factor: 12.0-in x 9.6-in, 30.5 cm x 24.4 cm - 2oz Copper PCB |
| OS | - Microsoft® Windows® 11 64-bit |
| Certifications | - FCC, CE - ErP/EuP ready (ErP/EuP ready power supply is required) - CEC Tier II ready |
In de basis heeft de ASRock Z790 Steel Legend WiFi een 16+1+1 powerfasedesign. Het moederbord biedt ondersteuning voor PCIe 5.0 x16, PCIe 4.0 x16 en PCIe 3.0 x16, kortom: flink uitgedost. Hoewel ik PCIe 5.0 x16 acht als minder belangrijk - kijkende naar de Nvidia GeForce RTX 4090 met PCIe 4.0 ondersteuning, is PCIe 5.0 relevanter voor Gen5 M.2 SSD’s. Vanuit de CPU-lanes is er ondersteuning voor PCIe 5.0, iets waar ASRock dan ook gebruik van maakt in combinatie met zijn “BLAZING M.2 Socket".
Belangrijk om te weten is dat er totaal vijf M.2-sloten aanwezig zijn, waarvan vier PCIe 4.0 x4 (Gen4) en één PCIe 5.0 x4 (Gen5). De configuratie is bepalend, aangezien de CPU en chipset-lanes niet ongelimiteerd zijn. Wanneer er gebruik wordt gemaakt van de “BLAZING M.2 Socket", ofwel het PCIe 5.0 x4 (Gen4) M.2-slot, dan downgrade het PCIe 5.0 x16-slot naar een x8-slot. Het is dus niet mogelijk om een PCIe 5.0 x8/x8-configuratie te draaien. Nogmaals benadruk ik hier de zin- en onzin van PCIe 5.0 op het moment voor videokaarten. Het M.2-slot 1 (PCIe 4.0 x4 Gen4) en het M.2-slot 2 (PCIe 5.0 x4 Gen5) kunnen niet simultaan worden gebruikt, het is dus of/of. Concreet gezien zijn er vijf M.2-sloten aanwezig, maar is het onmogelijk om deze alle vijf gelijktijdig te benutten.
Het moederbord biedt ondersteuning voor USB 3.2 Gen 2×2 middels een interne header. Directe USB-connectiviteit op het moederbord I/O bestaat uit twee USB 3.2 Gen2-poorten in de vorm van een Type-A en Type-C poort en acht USB 3.2 Gen1-poorten. Verder levert ASRock het moederbord met WiFi 6E en Bluetooth 5.2. Wederom zien we de ietwat oudere Realtek audiochip; de ALC897.
Intel Raptor Lake brengt met de Z790-chipset nipt veranderingen met zich mee versus de Z690-chipset dat eerder uitkwam in 2021 met Intel Alder Lake. Hieronder bespreken we de belangrijkste aspecten ter ondersteuning en voor verdere besluitvorming.
Z790 versus Z690
Het is belangrijk om te weten dat beide chipsets gebaseerd zijn op processorvoet, LGA1700. Met deze bijkomstigheid zijn Intel Raptor Lake en Intel Alder Lake processoren uitwisselbaar op zowel Z790 als Z690-moederborden. Valt de keuze op Intel Raptor Lake in combinatie met een Z690-moederbord, dan dien je het allernieuwste BIOS te flashen op het moederbord naar keuze, waar een Z790-moederbord dit out-of-the-box ondersteunt.
Met de Z790-chipset komt er een klein beetje meer ruimte voor downstream PCIe-connectiviteit in de vorm van PCIe 4.0-lanes. De Z690-chipset levert twaalf PCIe 4.0-lanes en zestien PCIe 3.0-lanes, waar de Z790-chipset twintig PCI 4.0-lanes bezit en tot maximaal acht PCIe 3.0-lanes levert. Zo kan je beschouwen dat de Z790-chipset langzamere PCIe 3.0-lanes inwisselt voor snellere PCIe 4.0-lanes. Hiermee ontstaat er meer bandbreedte voor connectiviteit zoals meerdere M.2 SSD’s, USB 4.0 en Thunderbolt 4. In de basis levert de Z790-chipset ook één extra USB 3.2 Gen 2×2 poort.
Met de bovenstaande alinea op het netvlies zijn de veranderingen tussen Z790 en Z690 nipt te noemen. Meer bandbreedte dankzij de verschuiving van PCIe 3.0-lanes naar PCIe 4.0-lanes lijken vooral de sleutel te zijn naar de voornaamste verandering. Waar een extra USB 3.2 Gen 2×2 poort een fijne bijkomstigheid is, maar zeker geen grote gamechanger is wat mij betreft. In de basis tolereert Intel Raptor Lake hogere doorvoersnelheden in combinatie met Z790 als het om werkgeheugen gaat, hier zien we een verschuiving van DDR5-4800 naar DDR5-5600. Nu gaat DDR5-4800 uiteraard gewoon ook samen.
PCIe 5.0 CPU-lanes
Om zaken verder te concretiseren aangaande de CPU-lanes, ofwel lanes die afkomstig zijn van de processor blijven zaken op dit vlak ongewijzigd. Intel Raptor Lake processoren, de 13e-generatie zijn net als Intel Alder Lake processoren, de 12e-generatie in het bezit van 20 CPU-lanes. Deze zijn opgedeeld in zestien PCIe 5.0-lanes en vier PCIe 4.0 lanes.
In de diverse besprekingen en reviews aangaande AMD Ryzen 7000 en de X670E, X670, B650E en B650-chipsets is PCIe 5.0 vooralsnog toekomstmuziek. Met het gemis aan PCIe 5.0 videokaarten en PCIe 5.0 (Gen5) M.2 SSD’s dienen we geduldig te blijven. Overigens kan ik wel stellen dat Intel Alder Lake met de Z690-chipset vooruitstrevend was in 2021, aangezien er hier al volledige ondersteuning was voor PCIe 5.0. Dit roept tegelijkertijd een dubbelgevoel op; praktisch gezien zijn de PCIe 5.0-lanes tot zover effectief onbruikbaar geweest.
Z790 versus X670E
De keuze voor Intel en AMD kan de nodige emoties oproepen. Voor sommige is het enkel blauw of rood. Objectief gezien sta ik hier volledig los van, het is belangrijk om te kijken naar de geboden prestaties in verhouding met de prijs. Uiteraard speelt de chipset daarin ook een belangrijke rol, wat zijn nu exact de verschillen tussen Intel Z790 en AMD X670E?
Zoals eerder besproken in dit hoofdstuk beschikt de Z790-chipset over twintig PCIe 4.0-lanes en acht PCIe 3.0-lanes. Het X670E-chipset levert met zijn dubbele Promontory 21-chip twaalf PCIe 4.0-lanes en acht PCIe 3.0-lanes. In de basis levert de Z790-chipset met acht PCIe 4.0-lanes meer bandbreedte wat inherent staat aan meer connectiviteitsmogelijkheden.
Toch is er nog een addertje onder het gras. De Z790-chipset levert in combinatie met een Intel Raptor Lake-S processor geen native ondersteuning voor een PCIe 5.0 (Gen5) M.2 SSD. Hier viert AMD zijn zegen omwille het feit dat er wel native ondersteuning is voor een PCIe 5.0 (Gen5) M.2 SSD. Deze kenmerk moet je toerekenen aan de processor, ofwel de aanwezige CPU-lanes. De Ryzen 7000 processoren bieden vierentwintig PCIe 5.0 CPU-lanes, hiermee is er zelfs native ondersteuning voor twee PCIe 5.0 (Gen5) M.2 SSD’s. De keuze om dit te benutten is het spel der bandbreedte en ligt dus volledig bij de moederbordfabrikanten zelf. De restrictie vanuit AMD is dat er minimaal één PCIe 5.0 (Gen5) slot aanwezig moet zijn.
Met native zeg ik niet dat er geen PCIe 5.0 (Gen5) M.2 SSD ondersteuning is op Z790. Ook hier krijgen moederbordfabrikanten de ruimte om te spelen met bandbreedte. De concessie die men moet maken is het opdelen van de aanwezige PCIe 5.0 x16-slot naar een x8/x8-configuratie om zo ruimte te maken voor een PCIe 5.0 (Gen5) M.2 SSD. Het “PCIe 5.0 toepassingsgebied" kan sterk per moederbord verschillen, waar de duurdere Z790-moederborden veelal trucjes hebben met switches en/of meegeleverde insteekkaarten. Met dat gezegd te hebben is er op dit vlak weinig veranderd ten opzichte van het Z690-platform.
De ASRock Z90 Steel Legend WiFi komt in een nette verpakking geheel in “Steel-stijl". Degelijk verpakt eb beschermd, de accessoires bestaan uit een gebruikershandleiding, een Wi-Fi antenne, twee zwarte SATA-kabels, een GPU-holder, schroefjes voor de M.2-sloten, twee ASRock-velcro straps en een ASRock/Steel Legends keycap; chique.
De Steel Legend gaat voor een camo-uiterlijk, wederom doet het een beetje denk aan de ASRock X670E Pro RS. Het moederbord laat zijn printplaat (PCB) goed zien. De samenstelling beoogt compleet doch chique in zijn eigen vorm - het moet je ook wel een beetje trekken.
Het camo-uiterlijk is niet alleen zichtbaar op de aanwezige heatsinks, deze ontwerpkeuze is ook opgenomen op de printplaat zelf, dit maakt het geheel compleet. De bovenste twee PCIe-sloten zijn verstevigd, evenals de aanwezige geheugenbanken.
Onderaan het moederbord vinden we een viertal gouden Nichicon condensatoren, dit is ter hoogte van de Realtek ALC897. Over het volledige moederbord loopt er van links naar rechts een volledige “M.2 ARMOR" heatsink, hieronder kan je twee PCIe 4.0 x4 (Gen4) M.2 SSD’s huisvesten. Een collectie aan aansluitingen en headers bedekt de onderzijde van het moederbord, bestaande uit een 3-pin ARGB-header, een 4-pin RGB-header, twee 4-pin fan-headers, ene USB 2.0-header, een USB 3.2 Gen1-header, vier SATA-poorten en de algemene interne headers voor het front I/O van je behuizing.
Op de rechterzijde van het moederbord is een tweede USB 3.2 Gen1-header aanwezig, een 4-pin fan-header, een 4-pin RGB-header, de USB 3.2 Gen 2×2-header, de 24-pin ATX-connector gevolgd tot in de rechterbovenhoek met twee 3-pin ARGB-headers. De aanwezige geheugenbanken tolereren maximaal 128GB aan DDR5-werkgeheugen tot 6800 MHz+.
Voeding verkrijgt het moederbord middels twee 8-pin CPU-powerconnectoren. Rondom de geheugenbanken net boven de twee 3-pin ARGB-headers zitten nog twee 4-pin fan-headers; specifiek voor een AIO en optionele CPU-fan. Ter hoogte van de horizontale VRM-heatsink zit nog één 4-pin fan header voor de CPU-fan. Direct naast de “BLAZING M.2 Socket" zit nog één 4-pin fan-header, daarmee telt het moederbord totaal zeven 4-pin fans headers.
Het 16+1+1 powerfasedesign bestaat uit VRM’s/MOSFETS met een rating van 60A per stuk. Het powerfasedesign is wederom in de basis goed c.q. vergelijkbaar aan dat van de ASRock X670E Pro RS. In de basis is de ASRock Z790 Steel Legend WiFi nipt zwaarder uitgevoerd, iets wat ook wel mag met de wattage die de Intel Core i9-13900K trekt, mits je deze plaatst.
Het moederbord I/O bestaat uit een HDMI-poort, een DisplayPort 1.4, twee SMA-aansluitingen voor de meegeleverde antenne (Wi-Fi 6E en Bluetooth 5.2), acht USB 3.2 Gen1-poorten, twee USB 3.2 Gen2-poorten waarvan één Type-C, een 2,5Gbps-ethernetpoort, een optische audio-ingang en vijf audiojacks.
De BIOS van de ASRock Z790 Steel Legend WiFi is basaal. Wederom zie je dat er in het hoger gesegmenteerde (high-end) segment een uitgebreidere BIOS beschikbaar is bij ASRock. In de basis werkt de BIOS stabiel. Het basisscherm bestaat uit algemene systeeminformatie. Opvallend detail ten opzichte van de recent geteste X670E en B650E-moederborden van ASRock is de aanwezige EZ-MODE laag. Deze maakt het dat je sneller instellingen kan wijzigen; belangrijke systeeminformatie is hier overzichtelijk te vinden.
In het OC Tweaker-menu kan je zaken zoals Vcore, DRAM voltage en SoC voltage tweaken. Voor DRAM zijn er aparte configuratie pagina’s beschikbaar. Het Advanced-menu bestaat uit algemene moederbordinstellingen, zoals configuraties voor USB, PCIe en opslagapparatuur.
Het Tool-menu bestaat uit het beheren van de RGB-verlichting, een SSD fragmenteer programma en schoonmaakprogramma voor NVME SSD’s
Het H/W-menu bestaat uit temperaturen en algemene systeemparameters. Het Security-menu biedt een extra beschermlaag voor toegang tot de BIOS. Afsluitend zijn er nog het Boot en Exit-menu. Waar zaken zoals bootvolgorde centraal staan. Het Exit-menu spreekt voor zich.
| Testomgeving | |
|---|---|
| Processor | Intel Core i9-12900K |
| Moederborden | ASRock Z790 Steel Legend WiFi (2.07) ASUS ROG Maximus Z790 Hero (0502) ASUS ROG Maximus Z690 Hero (2004) |
| BIOS | XMP, mogelijke Enhancements en Intel Adaptive Boost ingeschakeld |
| Geheugen | Kingston FURY Renegade DDR5 6400 MT/s CL32 (KF564C32RSK2-32) |
| Videokaart | MSI GeForce RTX 3080 Gaming X Trio 10G Videodriver: 516.94 |
| SSD | Samsung 970 EVO Plus 500 GB |
| Voeding | ASUS ROG Thor 1200W Platinum |
| Processorkoeler | Noctua NH-D15 chromax.black |
| Behuizing | Cooler Master Test Bench V1.0 |
Als eindnoot: dit is een moederbordreview. Hier kijken we specifiek naar productiviteit en synthetische resultaten. Diepgaandere resultaten aangaande processor, temperatuur en gameresultaten zijn bestemd voor onze processor- en videokaartreviews.
Hieronder zijn resultaten te zien van de ASRock Z790 Steel Legend WiFi tegenover andere Z790 of Z690-moederborden. Het doel is om in dit hoofdstuk een algemene indruk van prestaties te geven. Prestatieverschillen tussen moederborden zijn veelal marginaal en niet te herleiden in de praktijk, kortom: het verschil is niet significant. Belangrijker gespreksonderwerp bij moederborden zijn zaken zoals de prijs, features en algemene kenmerken. Er is in de basis getest met een Intel Core i9-12900K, gezien we deze processor in eigen bezit hebben en consistent kunnen opvoeren. Voor de Intel Core i9-13900K resultaten verwijs ik je graag door naar onze geschreven review.
Benchmarks, rendering en compiling
De ASRock Z790 Steel Legend WiFi neigt naar een soortgelijke behandeling en daarmee beoordeling als de recent geteste ASRock X670E Pro RS. Hoewel dát een AMD-moederbord is, zijn de features op hardwarematig gebied redelijk vergelijkbaar.
Met de lancering van de Nvidia GeForce RTX 4090 en binnenkort de Nvidia GeForce RTX 4080 loop ik tegen de zin en onzin van PCIe 5.0 x16 aan op videokaartniveau. Het mag duidelijk zijn dat de Z790-chipset geen native ondersteuning biedt voor een PCIe 5.0 x4 (Gen5) M.2 SSD, mede door het te kort aan beschikbare PCIe 5.0 CPU-lanes. Net als de Z690-chipset doe je concessie en deel je het PCIe 5.0 x16-slot op naar een x8-slot of een x8/x8-configuratie. Uiteraard is dit sterk afhankelijk van het moederbord.
Het moederbord biedt ruime ondersteuning voor PCIe 4.0 x4 (Gen4) M.2 SSD’s. Iets waar de ASRock Z790 Steel Legend WiFi in achterblijft ten opzichte van de duurdere modellen van ASRock is de ondersteuning voor USB 4, Thunderbolt 4 en/of een directe USB 3.2 Gen 2×2-poort. Dat laatste puntje was dan ook een minpunt van de ASRock X670E Pro RS, iets wat ook geldt voor de ASRock Z790 Steel Legend WiFi.
Wi-Fi 6E en Bluetooth 5.2 zijn vertegenwoordigd middels de MediaTek MT7922A22M M.2-chip. Deze zit direct onder het PCIe 5.0 x16-slot. Hier heb ik te maken met een tikkeltje enthousiasme, gezien het feit dat deze goed toegankelijk is. Wederom is de BIOS relatief basaal, deze doet wat het moet doen, ofwel: het dekt de lading.
In het middensegment aan Z790-moederborden beoogt de ASRock Z790 Steel Legend WiFi gewoon prima. Het is mogelijk niet het high-end moederbord van je dromen; wel levert ASRock het moederbord voor een schappelijke prijs waarmee deze toegankelijk is voor het gros van de markt.
