Review: Intel Core i5 9600K

Review: Intel Core i5 9600K

Net wat meer dan een jaar geleden kwam Intel met de Coffee Lake generatie op de markt. Bekende processor uit deze line-up waren o.a. de Intel Core i7 8700K en de Intel Core i5 8600K, met daarnaast nog hele reeks aan meer Intel Core i5, i3 en Pentium processoren. Later kwam Intel nog met de Intel Core i7 8086K om het 40-jarige bestaan te vieren sinds de lancering van de 8086 processor. Net nog even wat meer power dan de Intel Core i7 8700K voor een meerprijs, een gevalletje Silicon Lottery. Overigens een zeer krachtige processor waarmee Intel de Coffee Lake generatie nog even extra in het daglicht bracht.https://www.techgaming.nl/wp-admin/edit.php?post_type=rl_gallery

Nu is de tijd rijp om kennis te maken met een nieuwe generatie van Intel. De geruchten en informatie omtrent deze generatie gaan alweer wat langer rond. De Arabische bonen (processors) zijn ondertussen goed pittig gebrand, vers van de Silicon Wafer. En zo werd deze generatie omgedoopt als Intel Coffee Lake S, de refresh van Coffee Lake. Dit begint dit keer niet bij de Intel Core i7 9700K, het verhaal begint bij de Intel Core i9 9900K. Een processor met 8 kernen gecombineerd met 16 threads geklokt op een snelheid van 3,6GHz oplopend met een turbosnelheid van 5GHz. Gevolgd door de Intel Core i7 9700K met 8 kernen en 8 threads op een kloksnelheid van 3,6GHz tot een turbosnelheid van 4,9GHz. Gevolgd door de Intel Core i5 9600K met 6 kernen en 6 threads met een kloksnelheid van 3,7GHz en een turbosnelheid van 4,6GHz. De processortechnologie blijft nog op 14 nanometer++ hangen, onvermijdelijk met een refresh. Zoals eerdere nieuwsberichten laat een 10 nanometer productieprocedé nog even op zich wachten. Alle drie de processoren hebben een TDP van 95 Watt.

Niet onverwachts en te herleiden aan de reviewtitel gaat deze review over de Intel Core i5 9600K. Na een review van de Intel Core i5 8600K, is het interessant om een jaar later de refresh eens te vergelijken. In hoeverre is deze refresh beter? Wellicht review ik de 9700K en 9900K in de nabije toekomst, voor nu gaan we koffiezetten met de Intel Core i5 9600K. Op het moment is de processor verkrijgbaar via diverse webwinkels voor de prijs van 379 euro. Omgerekend zijn dit 12 zakken Cagliari SuperOro koffiebonen, wat trouwens goed samengaat tijdens het testen van deze processor.

Hieronder een overzicht van de specificaties:

In het volgende hoofdstuk: ‘meer koffie’ ga ik inhoudelijk dieper in op de Coffee Lake S refresh. Ook zal ik de 9900K, 9700K en 9600K nader toelichten, gevolgd door wat informatie over het Z390 platform. Voor nu blijven we nog even bij de Intel Core i5 9600K. De wijzigingen van de Intel Core i5 9600K zijn vrij summier. Wat is het verschil precies? Een snellere standaard klokfrequentie van 3,7GHz tezamen met een Turbo van 4,6GHz.

De processor heeft 6 kernen om 6 threads, 9MB cache (1.5MB per kern), een TDP van 95 Watt. De ingebouwde iGPU blijft onveranderd, dit is de Intel UHD 630. Een ingebouwde GPU- grafische chip is altijd een voordeel als je geen videokaart bij de hand hebt. Via een HDMI 1.4 poort kun je een maximale resolutie draaien van 4096×2304 onder 24Hz via DisplayPort is dit 4096×2304 onder 60Hz. De processor beschikt over 16 CPU lanes, wanneer je dit combineert met de PCI-e lanes van het Z390 platform, komen er 24 bij met een totaal van 40 lanes. Om herhaling te voorkomen: meer informatie over de refresh lees je in het volgende hoofdstuk.

Voordat we doorgaan naar een redelijk beperkt uitpak avontuur, eerst nog even wat achtergrondinformatie. Ik wil je niet te veel lastigvallen met de overige twee processoren, omdat je deze review waarschijnlijk leest om meer te komen weten over de Intel Core i5 9600K. De nieuwkomer van deze generatie is de Intel Core i9 9900K. Voorheen zagen we de Intel Core i9 enkel verschijnen op het HEDT platform van Intel, oftewel High-end Deskstop. Bekend en nog steeds bekend om veel processorkracht en lanes.

De introductie van de Intel Core i9 9900K komt naar mijn inzien vooral voort uit de laatste ontwikkelingen van het AMD kamp. Intel ging van start met het introduceren van meer kernen op de processors tijden de release van Coffee Lake in 2017. Vorige generaties op het ‘consumenten- mainstream’ platform gingen enkel tot Quad Cores. Na de lancering van AMD Ryzen (generatie 1) was het wachten op een antwoord, wat beantwoord werd met Coffee Lake. Coffee Lake S doet daar een schepje bovenop, de Intel Core i7 8700K met 6 kernen om 6 threads wordt nu de Intel Core i7 9700K met 8 kernen om 8 threads. De Intel Core i9 9900K doet daar nog een grotere schep bovenop met HyperThreading. Dit maakt de 9900K een processor met 8 kernen en 16 threads dankzij de HyperThreading techniek.

Hoe zit het dan met de turbotechniek op deze processors? Ten opzichte van de Coffee Lake generatie zien we qua kloksnelheden kleine verhogingen. Dit geldt voor zowel de standaard klokfrequentie als turbofrequentie. De 8600K heeft een 3,6GHz standaard klokfrequentie met een turbo van 4,3GHz, wat nu op de 9600K een standaard klokfrequentie van 3,7GHz is en een turbo van 4,6GHz. Bij de 8700K is dit een standaard klokfrequentie van 3,7GHz met een turbo van 4,7GHz. De 9700K schakelt een stapje terug met een standaard klokfrequentie van 3,6GHz en schakelt weer vooruit met een turbo van 4,9GHz. Kers op de taart is natuurlijk de Intel Core i9 9900K. De 9900K heeft een standaard klokfrequentie van 3,6GHz met een turbo van 5,0GHz.

Ondertussen zien we de aantallen in GHz’s om onze oren vliegen. Toch val ik je hiermee nog even verder lastig. De turbo frequentie verdient toelichting. Net als bij vorige generaties is het zo dat niet alle kernen simultaan naar de turbo frequentie schakelen. De turbo heeft per processor een eigen verdeling. Laat ik ze één voor één toelichten. Bij de Intel Core i5 9600K is dit op 4,6GHz tot 1 kern, 4,5GHz bij 2 kernen, 4,4GHz bij 4 kernen en 4.3GHz bij 6 kernen. Gevolgd door de Intel Core i7 9700K met 4,9GHz op 1 kern, 4,8GHz bij 2 kernen, 4,7GHz bij 4 kernen en 4,6GHz bij 6 tot 7 kernen. Bij de Intel Core i9 9900K zien we wat minder stappen. Bij 5GHz is dit op 1 tot 2 kernen, bij 4,8GHz is dit bij 4 kernen en bij 4,7GHz is dit bij 6 tot 8 kernen. Al eerder vermeldt, maar zeker noemenswaardig: de 9900K, 9700K en 9600K hebben alle drie een TDP van 95 Watt. Overigens heeft de 9900K 16 MB aan cache, dit is 2MB L3 cache per kern, de 9700K 12 MB aan cache, dit is 1.5MB cache per kern en de 9600K 9 MB aan cache, wat ook 1.5MB cache is per kern.

De 9900K, 9700K en 9600K zijn gesoldeerde processors. Afgelopen generaties maakte Intel namelijk gebruik van een koelpasta tussen de chip en IHS. De TIM (Thermal Interface Material) krijgt op deze drie processors een soldeer upgrade, wat een positieve invloed zou moeten hebben op de temperaturen. Die zou de overklok potentie ten goede moeten komen. Zelf ben ik wel enthousiast dat Intel hier eindelijk weer voor gekozen heeft. Koelpasta was simpelweg een goedkopere oplossing in vergelijking met een gesoldeerde TIM.

Als laatste, voordat ik écht doorga naar het volgende hoofdstuk, mag een bespreking van het nieuwe Z390 platform/chipset niet ontbreken. Handig is om te weten dat zowel Z390 als Z370 Coffee Lake (de 8ste generatie) en Coffee Lake S (de 9de generatie) ondersteunen. Wel heeft het Z370 een BIOS update nodig. De grootste verschillen ten opzichte van Z370 zijn als volgt: vanaf het chipset directe ondersteuning voor USB 3.1 generatie 2 (10 Gbps) en 802.11ac WiFi. Ik duid specifiek ‘direct vanaf het chipset’ aangezien er Z370 moederborden zijn met aparte USB 3.1 generatie 2 controllers. Veel fabrikanten kozen ervoor om deze toe te voegen op specifieke moederborden. Idem dito voor 802.11ac WiFi, deze kwamen ook van derden. Bij Z390 zit het standaard ingebakken vanaf het chipset, wat best wel interessant is voor de beschikbare moederborden en prijzen. Fabrikanten kunnen nu zelf spelen met de mix aan USB poorten en headers, wat voorheen bepaald werd door de controllers van derden.

Net als op het Z370 chipset komen er 24 PCI-e 3.0 lanes vanaf het moederbord. Vanaf de 9900K, 9700K of 9600K komen er nog 16 (CPU) lanes bij. Nu kun je mooie combinaties maken, houd wel rekening met de PCI-e 3.0 lanes vanaf het moederbord, het feit is dat deze niet dezelfde bandbreedte hebben. Een dikke SLI setup met twee RTX2080 TI’s is mogelijk. Combineer je dit met NVMe schijven, veel USB aansluitingen, dat loop je mogelijk aan tegen een beperking aan. Dit is geen nieuwe theorie, het was namelijk ook van toepassing op het Z370 platform. Zie het ook niet als beperking, zie het als de limieten van dit chipset, waar je eventueel rekening mee kan houden. Genoeg gebrabbel over de nieuwe Coffee Lake S architectuur en Z390, laten we de processor eens nader bekijken!

Welkom bij een zeer bijzonder mini uitpak avontuur. Met dit keer wel een hele bijzondere verpakking: de zwarte doos. Mysterieus, ontembaar… Een échte Engineering Sample (ES)! Meer kan ik niet maken van de verpakking, dit zijn de exotische varianten. Binnenin vinden we schuim met een Intel Core i5 9600K. De gele post-it is 100% effectief als het om informatie gaat!

De 9600K heeft een herkenbaar uiterlijk. Socket 1151 met bovenaan twee inkepingen. Achterop vinden we nog een stickertje met wat informatie over de 9600K. Eigenlijk is er maar één keuze: in de socket en gaan met die banaan! Mooier kan ik het niet maken.

Laat ik de boel nog wat opfrissen met Z390 moederborden. Tot zover heb ik vier moederborden klaar liggen, waarschijnlijk volgt er binnenkort meer. Voor de resultaten van deze plaats ik de Intel Core i5 9600K op een ASUS ROG Maximus XI Gene. Zo krijgt het hoofdstuk toch nog wat meer vorm. Het mini uitpak avontuur is hiermee al tot zijn einde, op naar het volgende hoofdstuk!

De 9600K is getest in combinatie met de ASUS ROG Maximus XI Gene. Binnenkort volgen de moederbord reviews nog, zodat er een onderlinge vergelijking gemaakt kan worden. In dit hoofdstuk volgen er een aantal benchmarks die zich enkel richten op CPU prestaties, gevolgd door gecombineerde benchmarks en games. Aan het eind van dit hoofdstuk vindt je een nabeschouwing van de resultaten. De test bench ziet eruit als volgt:

Instelling 3: 5,3GHz alle kernen
[/list] Cinebench 15

Passmark 8 - CPU Mark

Blender - BMW Render - lager is beter

Kraken JavaScript Benchmark

3DMark - Fire Strike 1.1

Time Spy

Thief in 1920×1080, 2560×1440 en 3840×2160

Shadow of War in 1920×1080, 2560×1440 en 3840×2160

Rise of the Tomb Raider in 1920×1080, 2560×1440 en 3840×2160

Laten we beginnen met een vergelijking versus de Intel Core i5 8600K van vorig jaar. Welke verschillen zijn er tussen de twee processoren. De Intel Core i5 9600K is een net wat betere versie van de 8600K. Dankzij de boost in snelheid weet deze processor out-of-the-box beter te presteren, wat enigszins wel de verwachting was. Het gaat om kleine verschillen, maximaal is dit 4 tot 5 procent. Maakt dit de 9600K de lang verwachte Intel Core i5 processor? Nee. Rondom de mythe van de architectuur van Coffee Lake heersen nog wel wat geruchten. Waar de één stellig is dat Coffee Lake S destijds Coffee Lake had moeten zijn. Z370 had daarmee een jaar eerder al Z390 moeten zijn. Ik brand mijn vingers er niet aan. De 9600K is niet zozeer het wachten waard geweest, wel is het overall een verbetering, wat mooi meegenomen is. Als deze processor uiteindelijk hetzelfde prijskaartje krijgt als de 8600K, dan hoor je mij niet klagen. Oftewel: ik vind helemaal mooi.

Het overklokken ging met de 8600K al heerlijk, moeiteloos richting de 5GHz. Destijds kreeg ik mijn sample van 8600K niet op een hogere kloksnelheid van 5,2GHz. Wat overigens al een hele nette score is. De 9600K ging met een Core Voltage van 1.4 moeiteloos richting de 5,3GHz. Ik benadruk dit, omdat de 8600K hier wel moeite mee had, gevolgd door blauwe schermpjes. De 9600K accepteerde de overklok per direct. Alle benchmarks waren toelaatbaar, inclusief de synthetische, gecombineerde benchmarks en games, de 9600K gaf geen kick. Hier ben ik dan ook wel echt tevreden over. Je kan veel zeggen, maar Coffee Lake S is een volwassen platform, met een tot zover machtig mooie Z390 line-up aan moederborden.

Nog een fijne toevoeging is de gesoldeerde TIM. Voor overklokkers en de fanatiekelingen gaat dit een feestje worden. De aankomende periode gaan we veel nieuwe records (en pogingen tot) zien. Z390 zal dan ook mooi samengaan met de nieuwe Nvidia RTX series. Een dik systeem met een 9600K, 9700K of 9900K en een RTX 2080 Ti, dat wordt smullen! Bij mijn 8600K review was één van de minpunten dat Coffee Lake weinig spannends/vernieuwends doet qua ontwikkelingen. Dit moet ik ook concluderen met de Intel Core i5 9600K processor. Het moet dan ook zo zijn dat de 9600K geen metamorfose krijgt qua kernen, terwijl dit wel het geval is bij de 9700K en 9900K. Niet alleen zijn deze twee processors sneller, maar beschikken ze ook over meer kernen en threads. Het feit dat de Intel Core i9 zijn toetreden doet op Z390 is als hardware liefhebber gewoon erg tof. Had de Intel Core i9 bewaard moeten blijven voor het HEDT platform? In mijn optiek niet. Het verschil qua lanes is nog steeds aanwezig, en net wat meer brute processorkracht op Z390 misstaat toch niet, toch?

We hebben het dus over een verschil van 4 tot 5 procent sneller, een gesoldeerde TIM en meer ruimte voor het overklokken. Z390 is een betrouwbaar platform, beschikt vanaf de chipset direct over de USB 3.1 generatie 2 en WiFi, waardoor we veel meer moederborden gaan zien met WiFi. Als je eenmaal proeft hoe het is om zowel een vaste als WiFi verbinding te hebben op je moederbord, wil je niet anders meer. De 9600K brengt weinig verandering, echter, bewijst de processor een goede opvolger te zijn, zeker als de prijs netjes op zijn plaats valt. Dus als je al verlekkerd aan het kijken was naar een Z370/8600K build: gewoon voor Z390/9600K build gaan, een solid choice!

Hoe happig is de 9600K als het om warmte en voeding gaat? Idle in Windows draaien we met een Scythe Fuma Rev.B op 25 graden Celsius. Met een overklok van 5GHz zitten we ongeveer 2 graden Celsius boven de 30 graden. Op 5,3GHz met een Core Voltage van 1.4 is de temperatuur naar mijn zien ook nog zeer acceptabel. Je hebt wel sneller met het versneller van de ventilator te maken in PWM modus. Bij processor of meer load schiet de temperatuur redelijk snel omhoog. De Scythe Fuma Rev.B is een CPU-koeler van ongeveer 45 euro. Een échte top CPU-koeler als je het mij vraagt voor de prijs. Er zijn nog koelere alternatieven, waardoor er ruimte blijft om nog verder vanuit je computerhok te spelen met je overklok. Onder load zien we dat de 5,3GHz overklok flink zijn inhaalslag maakt. Uit de benchmarks resultaten zien we minimale verschillen in games op diverse resoluties, enkel de synthetisch benchmarks snoepen mee. Kanttekening is wel dat niet iedere game leunt op processorkracht, het is dus per game verschillende. Games zoals Rome Total War en Ashes of the Singularity leunen juist wel weer zwaar op de processor.

Het flinke temperatuurverschil is mij te fors ten opzichte van 5GHz. Zelf zou ik een koelere CPU-koeler overwegen met een hogere overklok. Tevens ligt het ook aan het doel van je computer, voor gaming zal de 5GHz overklok in veel gevallen voldoende zijn. Wel kun je met deze hogere kloksnelheden de show stelen!

Qua stroomverbruik zien we ook een flinke stijging. Handig is om te weten dat dit het volledige systeem betreft, dus inclusief de GTX 1080 Ti. Overigens is de combinatie van de GTX 1080 Ti en 9600K een heerlijke wombo-combo. Het verschil in energieverbruik tussen de 9600K stock en op 5,3GHz is 64 Watt. Wanneer het systeem idle is, zit dit verschil op 18 Watt. Deze waardes zijn afgenomen na een volledige test-/benchmark ronde, zeg maar het eindresultaat. Ook hier lijkt de 5GHz instelling de gulden middenweg te zijn, zowel op temperatuur, energieverbruik en resultaten.

De Intel Core i5 9600K, echt grootse veranderingen zijn er niet voor deze processor, nét wat sneller met de standaard klokfrequentie van 3,6GHz op de 8600K naar 3,7GHz op de 9600K. Idem dito voor de turbo deze schuift van 4,3GHz op de 8600K naar 4,6GHz op de 9600K. Bij de refresh blijven zaken zoals de L3 cache van 9MB (1.5MB per kern) gelijk, net als de 14 nanometer++ procedé en het TDP van 95 Watt. Zo hebben we in de eerste alinea direct de algemene verschillen duidelijk.

De grootste veranderingen van de Coffee Lake S refresh zitten hem vooral in de nieuwe Intel Core i7 9700K en Intel Core i9 9900K. De 9700K heeft nu 8 kernen met 8 threads, waar de 8700K het nog moest doen met 6 kernen om 6 threads. Het beest van het Intel mainstream platform gaat nu door het leven als de Intel Core i9 9900K, met 8 kernen om 16 threads dankzij de HyperThreading techniek. Zo mag het gelijk duidelijk zijn wat de belangrijkste factoren zijn van deze generatie. Dit gaat gepaard met het Z390 platform met socketvoet 1151.

Even terug naar de Intel Core i5 9600K. Hoe interessant is deze processor? Met een goed gevoel kan ik je deze processor adviseren. Is het verschil ten opzichte van de Intel Core i5 8600K dermate groot? Nee. Je zult weinig verschil merken tussen Systeem A met een 9600K en Systeem B met een 8600K. De keuze tussen een 9600K en 8600K zal vooral berust zijn op het prijsverschil tussen beide processoren. Vermoedelijk gaat Intel de 8600K verder uitfaseren na de lancering van de 9600K. Wel lijkt mij logisch dat je binnenkort voor de 9600K kiest als je al eerder in gedachten had om een systeem te bouwen met een 8600K. De 9600K is nét wat sneller als je de synthetische benchmarks bekijkt, tevens is het een fijne overklokker en draaide de processor hier al snel op 5,3GHz.

Om er een samenvatting van te maken; waarom zou je kiezen voor de Intel Core i5 9600K in plaats van de 8600K? Direct uit de verpakking geniet je van een snellere standaard klokfrequentie en turbo. Bij de 9600K is de TIM gesoldeerd tussen de chip en het IHS, wat een kleine verbetering geeft in temperaturen. Dit kan invloed hebben op de ingebouwde turbo, hoewel dit ook samenhangt met de workload, actieve kernen en het energieverbruik. Het Z390 platform kan ook nog een overweging zijn om te kiezen voor de 9600K. Standaard vanaf de Z390 chipset is er nu ondersteuning voor zes USB 3.1 generatie 2 poorten en 802.11ac WiFi, zonder dat fabrikanten gebruik moeten maken van controllers van derden. Mocht je een moederbord willen hebben met meerdere USB 3.1 generatie 2 poorten, dan kan dit eventueel een persoonlijke overweging zijn. De meeste Z370 zullen een BIOS update ontvangen voor de ondersteuning van Coffee Lake S (de 9de generatie Intel processoren).

De Intel Core i5 9600K ziet levenslicht als een prettige processor, die net wat sneller is dan zijn voorganger. Met het gesoldeerde TIM zijn de temperaturen een klein beetje beter, wat extra ruimte biedt in het overklokken van de 9600K. De échte veranderingen zijn aan de orde bij de Intel Core i7 9700K en Intel Core i9 9900K, waar het overduidelijk is dat Intel de kernen-strijd met AMD verder aangaat. De 9600K is voor een game systeem een prima processor, gaat lekker samen met een high-end videokaart, ook op een 4K-resolutie. Indien het prijsverschil tussen de 9600K en 8600K niet super groot is, dan lijkt mij de keuze eenvoudig.