TG Test: DDR5 vs. DDR4-geheugen met Intel Alder Lake

• Testomgeving - chipset, processor, etc.
• Resultaten - DDR5 vs. DDR4 in games
• Nabespreking - de toekomst van DDR5

Intel Alder Lake en DDR5/DDR4

Met de komst van Intel Alder Lake is een verdeling ontstaan als het gaat om geheugen. Het is namelijk mogelijk om een Alder Lake-processor te paren met DDR4 óf DDR5-geheugen. Eerstgenoemde maakt de overstap betaalbaarder, omdat DDR4 vooralsnog stukken goedkoper is dan DDR5. Daarnaast kan het zijn dat je reeds een leuk DDR4-kitje bezit, waardoor de sprong enkel een processor en DDR4-moederbord vereist. Kortom, je kan vrij betaalbaar een overstap maken naar een gloednieuw platform. Dat wisten we in onze Core i5-12400-review aan te kaarten én te prijzen.

Maar goed, dat levert wel een belangrijke vraag op: brengt de keuze voor DDR4-geheugen een merkbaar prestatieverschil met zich mee in games? Want ja, dat DDR5 voor professionele doeleinden een verschil kan maken, is een vrij logisch iets, want software smult op dat gebied veelal van sneller geheugen. Echter is al jaren duidelijk dat games minder gevoelig zijn voor geheugensnelheid, althans, met name als het om Intel-platformen gaat. Om die reden oogt DDR5 inherent minder interessant en kijken we vandaag dus naar DDR4 als hét alternatief.

Alvorens we in vergelijkingen duiken, moet de testomgeving besproken worden, want die is van essentie. Zo is er als eerste de processor die we gebruiken en dat is onze Core i5-12400. Een belangrijke keuze, want die representeert hét prijs- en prestatiesegment waarin je DDR4 kiest i.p.v. DDR5. De processor paren we vervolgens met DDR4 en DDR5-varianten van diverse Z690-moederborden van ASUS en MSI.

De keuze voor Z690 oogt allicht niet in verhouding met de Core i5-12400, maar in onze reviews is geen merkbaar prestatieverschil opgemerkt tussen de Intel Z690 en B660-chipsets. In de praktijk is de grootste variabel dus enkel het gebruikte geheugen. Mede omdat de Core i5-12400 niet over te klokken valt, waardoor er een gebondenheid is aan niets meer dan het geheugen. Zodoende krijgen we met bovenstaande borden ook een indruk van B660-prestaties met DDR4-geheugen.

• ASUS ROG Strix Z690-E Gaming WiFi
• ASUS TUF Gaming Z690-PLUS WiFi D4
• MSI Z690 Tomahawk WiFi
• MSI Z690 Tomahawk WiFi DDR4

Dan is er het geheugen waarmee we testen, waar de Kingston DDR4-kit van 32 GB valt op 3600 MHz met CL16-timings. Dat is een prestatiegerichte ‘sweet spot’ voor DDR4 die nota bene betaalbaar is voor ongeveer € 165,-. Daartegenover zetten we eveneens van Kingston een DDR5-kit van 32 GB, met een snelheid van 5200 MHz en CL40. Dat is 400 MHz hoger dan de basissnelheid (4800 MHz) van DDR5, maar het betreft alsnog één van de betaalbaarste DDR5-kits met een huidige prijs rond de € 290,-.

• Kingston DDR4 FURY Renegade 32 GB 3600 MHz CL16
• Kingston DDR5 FURY Beast 32 GB 5200 MHz CL40

Verder is er de resolutie om mee te testen en dat betreft hier 1080p (1920×1080). Dat is dé resolutie waar de meesten in het middensegment op zullen gamen, dus prestaties op 1440p en 4K houden we buitenwege. Met een RTX 3080 als aandrijvende kracht komt het dus écht neer op de Core i5-12400 en de geheugenkits om een prestatieverschil te laten zien. Oh, en dat overigens met Windows 11, want dat is de ideale omgeving voor Alder Lake-processoren.

Hieronder is nog het volledige overzicht van de gebruikte testomgeving.

De vergelijking tussen DDR5 en DDR4 maken we in een viertal bekende games van onze benchmarkreeks: Counter-Strike: Global Offensive, F1 2020, Shadow of the Tomb Raider en Total War: Three Kingdoms. Die zijn dus allemaal getest op 1080p, met dezelfde instellingen als in onze voorgaande reviews en tests. Het doel is hier om significante verschillen te spotten tussen de DDR5 en DDR4-resultaten. Een verschil van een paar frames is niet opmerkelijk, maar meer dan een paar procent wel.

Counter-Strike: Global Offensive

Laten we hieronder dan als eerste beginnen met CS:GO, een game die van het viertal het meeste smult van processorkracht. Weet het DDR5-geheugen een voordeel te geven aan de Core i5-12400? Kijkende naar de resultaten, is het antwoord een volmondig “nee". Beter nog, de game lijkt eerder van DDR4 te genieten en dat kan gebonden zijn aan de hogere timings (latency) van het gebruikte DDR5-geheugen.

Wel valt er een prestatieverschil op tussen de diverse borden, waar MSI’s borden allround iets beter lijken te presteren. Enhancements vanuit de moederborden zijn niet van toepassing, want de 12400 is geen overklokbare processor. Waar het verschil in dit geval door veroorzaakt wordt, is dan ook niet geheel duidelijk. Zeker omdat de Tomahawk en TUF-borden op hetzelfde prijspunt vallen.

F1 2020

Opvolgend is F1 2020 aan de beurt en daar zien we gelukkig een normalere trend ontstaan tussen de borden. Hier valt te beargumenteren dat het verschil tussen de geheugentypes niet opmerkelijk is. Verder zijn er kleine verschillen tussen de borden, maar de MSI-borden (die direct vergelijkbaar zijn als varianten van elkander) lopen niet uiteen. Hier zien we enkel het duurdere Strix-bord van ASUS iets vooruitschieten, al is dat meest waarschijnlijk gebonden aan het bord.

Shadow of the Tomb Raider

Dan komen we uit bij Shadow of the Tomb Raider, waar we voor het eerst zien dat het DDR5-geheugen ietsjes voorbij DDR4 klimt. Met de testen herhaald, bleef DDR5 telkens een twee- tot drietal frames hoger uitvallen in het gemiddelde. In het geheel is dat echter een minimaal verschil te noemen, al is het wel een voorbeeld dat sneller geheugen in bepaalde (toekomstige) games een verschil kan en zal maken.

Total War: Three Kingdoms

Tenslotte is er de ‘rock-solid’ Battle-benchmark van Total War: Three Kingdoms. Als er eventuele verschillen zijn, dan zijn die in dit geval te spotten en… dat is vrijwel niet het geval. De ASUS-borden scoren ietsjes lager dan de MSI-borden, maar dat is niet gebonden aan het geheugen. De Tomahawks bewijzen dat ook, waar exact dezelfde gemiddeldes mee behaald worden.

Aan het einde van deze nabespreking duiken we mede in een conclusie, maar het is eerst tijd om wat zaken op een rij te zetten. Het doel van deze test was om een aantal DDR5 en DDR4-borden tegenover elkaar te zetten, met als vaste variabelen de Z690-chipset en Core i5-12400. Met de MSI Z690 Tomahawk is een directe vergelijking mogelijk geweest, want van datzelfde bord hebben we de DDR5 en DDR4-variant op de pijnbank gelegd. Daar praten we dus volledig over ‘appels met appels’.

Maar goed, of we het dan hebben over de zojuist genoemde borden of de TUF en Strix-krachtpatsers van ASUS, maakt uiteindelijk weinig uit. Er is in de resultaten namelijk een aantal zichtbare patronen te spotten. Denk als eerste maar aan CS:GO, die iets meer lijkt te smullen van DDR4. Dan is er Shadow of the Tomb Raider, waar DDR5 ietsjes beter mee oogt. Tenslotte zijn er F1 2020 en Total War: Three Kingdoms, waar het niet heel veel uit lijkt te maken.

Prijsverhouding

Zodoende valt er direct te beargumenteren dat het extra geld voor DDR5-geheugen het niet waard is. Althans, niet voor gaming natuurlijk. Op het gebied van productiviteit valt dat ongetwijfeld anders uit, want daar is in het verleden meermalig bewezen dat sneller geheugen de nodige winst op kan leveren. Maar ja, de focus bij Alder Lake is voor velen een verrassend betaalbaar platform voor gaming. Dat wisten we mede te bespreken in onze 12400-review.

Mocht je echter een Core i7-12700K of Core i9-12900K in je systeem willen plaatsen, professionele doeleinden hebben en/of futureproof willen zijn, dan is een DDR5-bord met desbetreffend geheugen geen slechte keuze. In alle gevallen valt er eventueel te wachten op (significant) sneller DDR5-geheugen en/of prijsverlagingen. Het valt voor jezelf natuurlijk makkelijk te bepalen in welke doelgroep of prijsklasse je valt.

Voor nu zijn de meeste gamers onder ons beter uit bij een Core i5-12400 of 12500 samen met een leuk DDR4-kitje. Je betaalt ruwweg de helft voor DDR4-geheugen; geld dat in wezen gestopt kan worden in een snellere processor (denk maar aan een 12600), een uitgebreidere opslag en ga zo maar door. Mocht je nota bene al een DDR4-systeem bezitten, dan is de overstap naar een DDR4-platform met Alder Lake al helemaal betaalbaar en wat dat betreft een no-brainer.

Een hertest met Ryzen 7000

Tenslotte is er te benadrukken dat deze vergelijkingstest in de toekomst nogmaals uitgevoerd moet worden. Dat ten eerste vanwege de hogere, aankomstige DDR5-snelheden, maar ook omdat AMD met Ryzen 7000 óók de sprong naar DDR5 maakt. Of AMD eveneens DDR4-borden beschikbaar gaat stellen, is nog onduidelijk, maar niet onwaarschijnlijk. Gezien Ryzen in het verleden al bewezen heeft van sneller geheugen te smullen, zou het verhaal bij AMD weleens anders kunnen uitpakken.

Daarnaast kan het goed zijn dat Intel Raptor Lake, de aanstormende verfijning van Alder Lake, eveneens anders opgaat met (sneller) DDR5-geheugen. Kortom, in het vierde kwartaal, nadat beide processorreeksen gelanceerd dienen te zijn, komen we terug met een hertest. In dat geval dus met Ryzen 7000 (Zen 4) en Intel 13th Gen (Raptor Lake). Mogelijkerwijs dan te paren met hopelijk een DDR5-kitje van (door de fabrikanten beloofde) voorbij de 7000 MHz.